Երեկ՝ օգոստոսի 25-ին, ֆինանսական շուկաների իրավիճակը բավականին ճգնաժամային էր: Գլոբալ ֆոնդային շուկաների կորուստը մեկ օրում կազմել է ավելի, քան 3 տրիլիոն դոլարը: Անկումը սկսել է 3 օր առաջ: Օգոստոսի 25-ի նվազագույնի շեմը ԱՄՆ-ում երեք օր առաջվա առավելագույնից ցածր է 11%-ով: Ավելի լավ պատկերացնելու համար ներկայացնում ենք գրաֆիկը.
2009թ-ից առ այսօր միայն երկու անգամ է նման բան նկատվել՝ 2011թ-ի օգոստոսի 6-10-ին և 2010թ-ի մայիսի 6-7-ի հայտնի ֆլեշ-քրաշը:
Գերմանիայում երեք օրվա ընթացքում նվազագույնից առավելագույն անկումը կազմել է 14%: Նմանատիպ իրավիճակ եղել է միայն 2011թ-ի օգոստոսին:
Մեծ Բրիտանիա
Ֆրանսիա
Չինաստան
Ճապոնիա
Վերջին տարում շուկաների անկման առավելագույն մակարդակը Չինաստանում կազմել է 38%, ԱՄՆ-ում՝ 11.2%, Գերմանիայում՝ 22%, Մեծ Բրիտանիայում՝ 17%, Ֆրանսիայում՝ 17%:
Աղյուսակում ազգային արժույթներով ներկայացված է ֆոնդային ինդեքսների ընթացիկ համեմատությունը՝ 20,5 տարվա ընթացքում շուկաների առավելագույն մակարդակները, վերջին տարվա ընթացքում տարեկան նվազագույն ցուցանիշները և 6 տարվա կտրվածքով նվազագույն ցուցանիշները: Օրինակ Չինաստանը, չնայած թեժ աստիճանից 38% անկում գրանցելու պարագայում, տարեկան նվազագույնից գտնվում 46% ավելի բարձր աստիճանի վրա:
39 շուկաներից 15-ը երեկ թարմացրեցին տարեկան մինիմումը, իսկ Բրազիլիան և Պերուն անգամ 6 տարվա մինիմումի տվյալները փոփոխեցին:
Աղյուսակում ներկայացված է ազգային արժույթներով տվյալները: Վերջին սյուները 10.09.2012 դրությամբ՝ մինչև QE3, իսկ 20.07.2011 -ը՝ մինչև շուկաների վերասինխրոնիզացիան:
Նույն աղյուսակը՝ դոլարով
Ամսվա ընթացքում ամենաշատ անկումը գրանցել է Չինաստանը (23.6%), Հունաստանը, Ինդոնեզիան, Ռուսաստանը, Թուրքիան և Բրազիլիան՝ 15%-ից բարձր:
Շուկայի փլուզումը տեղի է ունենում հիմնականում 3 պատճառով՝
- Կոշտ կոնյուկտուրային ուղղում՝ շուկայում հավելյալ մարժային դիրքերը դուրս հանելու համար: Հիմնականում տեղի է ունենում շուկայի անկայունության ցածր մակարդակի դեպքում: Անկայունության անկման դեպքում սպեկուլյանտներն ավելացնում են ռիսկը, որպեսզի կոմպենսացնեն ցածր գների տարածումը: Երբ ներդրողները և սպեկուլյանտներն ադապտացվում են որոշակի գնային միջանցքին, տեղի է ունենում գնային կտրուկ ՛՛հարձակում՛՛ այլ գնային մակարդակների վրա, որպեսզի ջարդեն անկայուն պլանկտոնի պաշտպանությունը: Երբ շատ մարդ նայում է մի ուղղությամբ, փափուկ ռեբուտ է պետք: Հիմնականում շուկան առանց կողմնակի միջամտության վերադառնում է իր նախնական վիճակին:
- Ագրեսիվ, բայց կառավարելի անկում՝ ինֆորմացիոն ֆոնի ստեղծման նպատակով, որ իբր «ֆինանսական համակարգում լիկվիդայնության պարբերական դիֆիցիտ կա», ինչի միջոցով փորձ է արվում ցույց տալ, որ անհետաձգելի անհրաժեշտություն կա թուլացնել կախումը ԴՊՀ-ից, ԵԿԲ-ից և Ճապոնիայի բանկից: Այսպիսի բան տեղի ունեցավ 2010-ին և 2011-ին՝ ագրեսիվ QE-ի առաջմղման համար: Երկու դեպքն էլ արդյունք տվեց:
- Փուչիկի պայթելու արդյունքում առաջացած զանգվածային և անկառավարելի շուկայի փլուզում: Վերջին 15 տարում նման բան տեղի է ունեցել ընդամենը երկու անգամ՝ դոթ-քոմի պայթյունը 21-րդ դարի սկզբին և 2008-ին շուկայի փլուզումը:
Ֆոնդային շուկային աջակցելու համար կիրառվում են հետևյալ մեթոդները.
- Բանավոր միջամտություններ՝ պաշտոնական անձերի կողմից՝ նախագահ, վարչապետ, նախարարներ և այլն: Մարդկանց՝ հանգստություն պահպանելու կոչեր են, երբ ասում են, որ ամեն ինչ նորմալ է և կառավարելի: Այս մեթոդը գրեթե երբեք չի աշխատում: Այս մեթոդն ամբողջովին անօգուտ է, մանավանդ, երբ շուկայում պանիկա է:2. Ինստիտուցիոնալ ներդրողների շրջանակի ընդլայնում: Այս մեթոդը նույնպես պանիկայի ժամանակ չի օգնում:
- Արժեթղթերի խոշոր փաթեթների վաճառքի և կարճաժամկետ դիրքերի արգելում: Այս մեթոդը հիմնականում կիրառվում է զարգացող երկրներում: Փլուզվող շուկայի պայմաններում այն նույնպես արդյունք չի տալիս:
- Ադմինիստրատիվ միջոցներ՝ օլիգարխների, խոշոր բաժնետերերի հետ պայմանավորվածությունների ձեռքբերում: Այս մեթոդը հիմնականում արդյունավետ կիրառվում է աշխարհի զարգացած շուկաներում՝ ԱՄՆ, Ճապոնիա, Եվրոպա:
- Կրեդիտային մեխանիզմների, ՌԵՊՕ-ի, Սվոփ-ի միջոցով լիկվիդայնության ընդլայնում բրոքերների, դիլերների և ներդրումային բանկերի շրջանում: Այս մեթոդն արդյունավետ է, բայց ոչ միշտ:
- ԿԲ-ի կամ կառավարության կողմից ֆոնդային շուկայի ուղղակի գնում՝ QE-ի, սուվերեն ֆոնդերի կամ պետական պահուստների միջոցով: Վերջին մեթոդն ամենաարդյունավետն է:
Երբ փլուզումն անկառավարելի է, ապա օգնում է միայն վերջին կետը:
Հիմնականում շուկայի գրագետ զարգացմանը օգնում են մեդիառեսուրսները՝ տարածելով փլուզումից փրկելու համար անհրաժեշտ տեղեկություններ, սակայն, երբ շուկայում փող չկա, լավատեսությունը չի օգնում:
Պետք է ստաբիլ գեներացվող լիկվիդայնություն ապահովել: Այստեղ պետք է նկատի ունենալ, որ խոսքը ֆինանսական միջոցները մեկ այլ տեղից ուրիշ տեղ տեղափոխելու մասին չէ, այլ հենց լիկվիդայնության բարձրացման :
Այժմ աշխարհում տեղի է ունենում մի գործընթաց, երբ գլոբալ համակարգը դեգրադացվում է, կրեդիտային անիվը գործարկել չստացվեց, ընդհանուր լճացում է և կայուն աճի որևէ հեռանկարի բացակայության մթնոլորտ:
2011-2012 -ին ԿԲ-ների և դիլերների միջև ձեռք բերվեց պայմանավորվածություն, որն էլ ապահովեց սկզբնական կայծը: Օգտագործելով իրենց կողմից վերահսկվող ԶԼՄ-ներին հաջողվեց տարածել ինֆորմացիա, որ ճգնաժամը վերջացել է՝ իբր 2008-2009-ի ճգնաժամը սովորական բիզնես-ցիկլ էր, համակարգը կայուն է, կազմակերպությունները հրաշալի վիճակում են, ռեկորդային եկամուտ ունեն և ամեն ինչ լավ է:
Փուչիկի փչման գործընթացում դերակատարում ունեցան նաև ԿԲ-ները, կենսաթոշակային և ապահովագրական ֆոնդերը, սակայն շուկան չկարգավորվեց, քանզի փաստացի տնտեսությունը գրեթե չէր գեներացնում լիկվիդայնությունը:
Մասնավոր ներդրողների կողմից միջոցներ չեկան և չեն գալիս շուկա, փուչիկը արժեքը մոտ 26 տրիլիոն դոլար է, և որպեսզի հնարավոր լինի գոնե պահել համակարգը Ճապոնիայի բանկի և ԵԿԲ-ի հետ պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց՝ QE-ն շարունակելու, իսկ երկրորդի դեպքում՝ QE-ն սկսելու մասով:
Խնդրի լուծումը դրված էր հետևյալ կերպ՝ սպասել մինչև տնտեսությունը ժամանկի ընթացքում վերականգնվի, ինչը տեղի չունեցավ, կամ էլ գործարկել հերթական QE-ն:
Դեռևս վաղ է խոսել այն մասին, որ փլուզումն անկառավարելի է, ինչպես 21-րդ դարի սկզբին կամ 2008թ-ին: Սա ավելի շուտ ԴՀԿ-ի կողմից հերթական QE-ն գործարկելու համար հիմքի պատրաստման է նման:
Տվյալները՝ Spydell
