«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Գաղտնիք չէ, որ համաշխարհային տնտեսությունը լուրջ մարտահրավերների առաջ է կանգնած։ Եվ քանի որ համաշխարհային տնտեսությունում պետությունները մեկը մյուսի հետ սերտորեն կապված են տարբեր թելերով, ապա արտաքին աշխարհում տեղի ունեցող երևույթները չեն կարող շրջանցել նաև Հայաստանը։ Իսկ մեզ մոտ գնաճ է, որ արձանագրվում է, ընդ որում՝ ամենօրյա ռեժիմով, հատկապես առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գծով: Իսկ դա, բնականաբար, մեծապես ազդում է բնակչության կենսամակարդակի վրա: Սակայն այստեղ շատ ավելի կարևոր է, որ Հայաստանում գները շատ տարօրինակ «պահվածք» են դրսևորում։
Օրինակ՝ օրերս լրատվամիջոցների ուշադրությանն է արժանացել այն հարցը, որ արտաքին շուկայում ձեթի ու շաքարավազի գները քիչ թե շատ կայունացել են, սակայն Հայաստանում դրանց գները շարունակում են աճել։ Ընդ որում, սրան գումարենք, որ շաքարավազի ու ձեթի գներն աճում են այն պարագայում, երբ մեր երկիրը հիմնականում ներկրում է այդ ապրանքները, իսկ շարունակաբար դրամն արժևորվում է դոլարի նկատմամբ։ Նույնը վերաբերում է նաև ներմուծվող այլ ապրանքներին:
Այնինչ, դոլարի փոխարժեքի նվազման, առավել ևս՝ արտաքին շուկայում դրանց գների կայունացման, որոշ պարագաներում՝ նվազման դեպքում դրանք ավելի էժան պետք է հայտնվեին հայկական շուկայում։ Այլ կերպ ասած՝ շուկայի ինքնակարգավորման դեպքում առաջին անհրաժեշտության սննդամթերքի տեսակների գները ոչ թե պետք է աճեին, այլ որոշակիորեն նույնիսկ իջնեին։ Մյուս կողմից էլ՝ դոլարի փոխարժեքի նվազումը պետք է ընդհանուր պայմաններ ստեղծեր գնաճը զսպելու համար, բայց հակառակն է տեղի ունենում։ Ընդհանրապես, Հայաստանում «ընդունված» պրակտիկա է, «դրսում» գների մի փոքր բարձրացման կամ դոլարի արժևորման դեպքում մեզ մոտ ապրանքները թանկանում են աննկարագրելի տեմպով, բայց հակառակ պրոցեսներին մեր գները չեն արձագանքում: Ուստի, պատահական չեն հանրության շրջանում խորացող այն կասկածները, որ գործ ունենք արհեստական թանկացումների հետ։
Հիմա էլ հո չենք կարող ասել՝ նախկիններն են մեղավոր: Իսկ գուցե այսպիսի իրավիճակը շուկայում մրցակցության բացակայության և իշխանությունների հովանավորությունը վայելող որոշ քպական ու քպամերձ շրջանակների ու օլիգարխների «գործունեության» հետևա՞նք կարող է լինել։ Նույնը վերաբերում է նաև տարադրամի փոխարժեքների տատանումներին։ Օրինակ՝ երկու օրվա ընթացքում դոլարը հանկարծ կարող է մոտ 20 դրամով արժևորվել, ապա կտրուկ իջնել 30 դրամով ու այդպես շարունակ։ Բազմաթիվ մասնագետների կարծիքով, այսպիսի տատանումները նորմալ չեն և չեն համապատասխանում փոխարժեքի շուկայում տիրող իրական տրամադրություններին։ Արդյունքում նորից հանրության շրջանում խոր կասկածներ են առաջանում, որ առանձին քպական «շուստրիներ» ու իշխանամերձ որոշակի շրջանակներ փորձում են օգտվել ստեղծված իրավիճակից և արագորեն ինչքան հնարավոր է շատ կապիտալի կուտակման հարց լուծել, քանի որ... ինչ իմանաս՝ վաղն ինչ կլինի։
Վերջնարդյունքում, մեծ վնասներ են կրում մնացյալ գործարարները, հատկապես արտահանողները: Սակայն ամենածանր բեռը շարունակում է մնալ ժողովրդի՝ հասարակ սպառողների ուսերին, ովքեր ստիպված են չափից ավելի թանկ գին վճարել գնած ապրանքների և ծառայությունների համար այն պարագայում, երբ իրենց եկամուտները՝ աշխատավարձերն ու թոշակները, մնացել են նույնը։ Մի խոսքով, էլի մի փոքր հատված շարունակում է հարստանալ բոլորիս հաշվին՝ հիմքում ունենալով ընտրություններում ստացած քվեները: Ասել են, չէ՞, ունենք ժողովրդի քվեն, ինչ ուզենք, կանենք...
ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ
