«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Իշխանությունները հիմա էլ անցել են, այսպես կոչված, անկլավները հանձնելու հետ մարդկանց հաշտեցնելու գործին: Արցախի հարցը հորով-մորով անելուց հետո այժմ էլ խոսվում է Տավուշի եւ Արարատի մարզերից Ադրբեջանին տարածքներ հանձնելու մասին: Սարսափելին այն է, որ իշխանություններն արդեն չեն էլ թաքցնում իրենց դավադիր նպատակները` չէ՞ որ այս տարիներին ինչ արեցին, հասարակությունը հաշտվեց եւ հանդուրժեց: Թե ինչ է տեղի ունենալու առաջիկայում անկլավների հետ, իշխանությունները ո՞ր գյուղերն ու ճանապարհներն են այժմ հանձնելու Ադրբեջանին, հավանաբար, քչերը գիտեն: Մեզ հատկապես հետաքրքրում է Տավուշում բնակվողների դիրքորոշումը:
Մենք զրուցել ենք Ոսկեպարի միջնակարգ դպրոցի տնօրեն Հարություն Ալավերդյանի հետ:
- Պարոն Ալավերդյան, Ոսկեպարում երբեւէ ադրբեջանցիներ ապրե՞լ են, այն այսօր ներկայացնում են որպես անկլավ եւ ցանկանում են հանձնել Ադրբեջանին:
- 1937 թվականին, երբ Հայաստանը միացավ Խորհրդային Միությանը, այդ ժամանակվա քարտեզներով անկլավներ առհասարակ գոյություն չեն ունեցել: Հանրային գրադարանում կան քարտեզներ` 1927 թվականին հրատարակված, որոնք ես անձամբ եմ ուսումնասիրել: Այդ քարտեզներում հստակ է, որ սահմանն ավելի հեռու է մեզնից, քան կարող ենք պատկերացնել` Ջողազի լճից էլ այն կողմ: Անկլավներ չեն եղել առհասարակ: 37 թվականին փոփոխություններից հետո նոր-նոր սկսել է անկլավների մասին խոսվել: Կոնկրետ այստեղ մշտապես հայեր են ապրել:
- Եթե գյուղերը հանձնվեն թշնամուն, ի՞նչ պետք է անեն այդտեղ ապրող մարդիկ:
- Մենք դեռ վաղուց ձեւը գտել ենք, զենքը վերցրել ու պայքարել ենք, պայքարի այլ ձեւ չգիտեմ, տարբերակը դա է: Մեզ մոտ կան միջնադարյան կառույցներ, որոնք փաստում են տեղի հայկական լինելու հանգամանքը: Խաչքարեր, գերեզմանաքարեր, վանական համալիրներ․ դրանք բոլորը հայկական են եղել: Մենք մի քանի անգամ ազատագրել ենք այն տարածքները, որոնք մերն են եղել, սակայն սովետական տարիներին դրանք Ադրբեջանին են տվել: Մեր եկեղեցու հարեւանությամբ մի գյուղ կա` 1870 թվականին մահմեդականներ են եկել այնտեղ, սակայն դա մեր գյուղատեղին է եղել, դարերով այնտեղ հայեր են ապրել, սակայն հետո տարբեր խնդիրների պատճառով այնտեղ չենք ապրել:
- Այսինքն` Դուք պնդո՞ւմ եք, որ Ոսկեպարն ադրբեջանական բնակավայր չի եղել եւ չի կարող անկլավ համարվել:
- Այն բացարձակապես հայկական տարածք է: Միշտ այստեղ հայեր են ապրել, բայց հետո կաշառքով ու խաբեություններով զավթել են մեր տարածքները: Անօրինական կերպով զավթեցին մեր հողերը, սկսեցին ինչ-որ բաներ կառուցել:
- Հիմա իշխանությունները կարծում են, որ Ոսկեպարն ադրբեջանական գյուղ է:
- Էդ նույն սկզբունքով Ղարաբաղն էլ է ադրբեջանական ու պիտի հանձնվի նրանց: Համաձա՞յն եք:
- Ամեն դեպքում հանձնողները հանձնում են, անկախ նրանից՝ ով է համաձայն եւ ով` ոչ:
- Եկեք քաղաքականությունից մի քիչ հեռանանք:
- Սա քաղաքական հարց չէ, ձեր ապագայի ու անվտանգության հարցն է:
- Եկեք պատկերացնենք` ես ու դու ունենք գործարան, դու թույլ ես, չես կարողանում պահել այն, ես խլում եմ, ի՞նչ է ստացվում, որ դա ի՞մն է, նորմա՞լ է դա: Ասում եմ՝ նույնիսկ 70-ականների քարտեզներով ադրբեջանական զավթումների մասին կա նշված:
- Ո՞ր տարածքներն են դրանք:
- Օրինակ` Կիրանց գյուղի մոտ մի կամուրջ կա, որը երբեք Ադրբեջանինը չի եղել, սակայն այսօր ներկայացվում է որպես ադրբեջանական տարածք:
- Իսկ նրանք մեզ վերադարձնելու բան ունե՞ն:
- Մենք նրանց հսկողության տակ ոչ միայն Արծվաշեն ունենք, այլեւ Բերքաբերից այն կողմ ունենք տարածքներ, որոնք Ադրբեջանը զավթել է: Միայն 700 հեկտար մրգատու այգիներ ենք այնտեղ ունեցել: Ես էլ եմ ժամանակին լրագրող եղել, շրջայցեր ենք արել, ամեն ինչ գիտեմ:
- Այժմ, եթե Ոսկեպարը հանձնվի Ադրբեջանին, ի՞նչ եք անելու:
- Ես երբեք իմ գյուղը չեմ լքել, չեմ էլ լքելու: Պարզապես, գիտե՞ք ինչն է խնդիրը, 90-ականներին շատ համախմբված էինք, գալիս էին կանգնում կողքներս, էսօր բոլորը ցույց անող են, սահման պահող չկա, ոչ մեկը չի գալիս սահման: Գեղազնիկ Միքայելյանը` ազգային հերոսը, այստեղից չէր հեռանում, մեզ շատ է օգնել, կազմակերպչական հարցեր տարել, հենց նրա ու նրա նմանների շնորհիվ մենք կարողացանք պահել մեր ունեցածը: Այժմ եթե տարածքներ հանձնենք, չենք ունենա Նոյեմբերյան-Իջեւան միջպետական ճանապարհ․ սա` մեկ, երկրորդ` եթե անկլավներ տանք, մինչեւ Վանաձորի եւ Ալավերդու սարերը ազատ տարածք է գոյանալու, որին տիրանալու է թշնամին: Ազատամուտ, Վազաշեն, Այգեհովիտ համայնքներն էլ ճանապարհից զրկվելու են»:
