Թող գան և ծառայեն, դա շատ ավելի պատվաբեր է, քան՝ դատվելը. Վիգեն Սարգսյան

ՀՀ պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանի հարցազրույցը «Շանթ» հեռուստաընկերությանը.

Արամ Աբրահամյան - Բարև Ձեզ, մենք հյուրընկալվել են պաշտպանության նախարարությունում և իմ զրուցակիցն է ՀՀ պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը: Շնորհակալություն, պարո՛ն նախարար:

Վիգեն Սարգսյան - Բարև Ձեզ:

Արամ Աբրահամյան - Այս տարվա ամենակարևոր իրադարձություններից էր «Ես եմ» և «Պատիվ ունեմ» ծրագրերի հասարակական և խորհրդարանական քննարկումը: Ձեր տպավորություններն այդ քննարկումների որակից, բովանդակությունից և արդյունքներից:

Վիգեն Սարգսյան – Ես առիթ ունեցել եմ ասելու, որ այն քաղաքականությունները, որոնք առաջարկվել են «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» նոր օրենքով, զինված ուժերի պատմության մեջ առաջին անգամ այլընտրանք են առաջարկում նորակոչիկին: Եվ այդ առումով ես շատ կարևորում եմ, որ հանրային լայն քննարկումների փուլ անցնելուց հետո, խորհրդարանում ևս անցկացնելով այն կարևորագույն միջոցառումները, որոնք նախատեսված են ինչպես կանոնակարգով, այնպես էլ հնարավորություն են տալիս լսել ավելի լայն ձայնը` խորհրդարանական լսումներ, քննարկումներ համապատասխան մշտական հանձնաժողովում, մենք իրականում ձևավորեցինք որոշակի փոխըմբռնում այդ ծրագրերի արդյունավետության շուրջ: Ուրախ եմ, որ դրանք ընդունվել են քվեների համոզիչ մեծամասնությամբ, և այժմ պաշտպանության նախարարության պարտավորությունն է լիարժեք իրագործել այդ ծրագրերը` ապացուցելու համար դրանց կենսունակությունը և մյուս կողմից փարատելու հոռետեսների կարծիքները, որ ծրագրերը չեն աշխատելու կամ չեն լուծելու իրենց առջև դրված խնդիրները: Այս օրերին կառավարությունն ընդունեց որոշում, որով ամբողջանում են «Ես եմ» ծրագրի իրավական կարգավորումները։ Հանրապետության զինվորական կոմիսարիատներում արդեն իսկ երիտասարդները հայտնում են իրենց հետաքրքրվածությունը և մի քանի տասնյակ երիտասարդ արդեն ծրագրով պայմանագիր կնքելու վերաբերյալ դիմում է ներկայացրել: Վստահ եմ, որ հիմա, երբ կա նաև կառավարության որոշումը, որով հստակ ամրագրվում է այն գումարը, որը կապված է ծառայության ավարտին իրականացվող ծրագրերի հետ` 5 միլիոն դրամ, ինչպես նաև այն բոլոր արտոնությունները, որոնք բանավոր էին ներկայացվում, իսկ այժմ արդեն ստացել են օրենքի տեսք, շատ ավելի հեշտ է լինելու հետաքրքրվողներին պայմանները ներկայացնելը: Իհարկե ժամանակը քիչ է, և ձմեռային զորակոչի ժամանակ մենք ծրագիրն այնուամենայնիվ դիտարկում ենք որպես պիլոտային, բայց եթե ամեն ինչ բարեհաջող լինի` վստահ եմ, որ մինչև ամառային զորակոչ շատ ավելի լայն իրազեկվածության մակարդակ կլինի:

«Պատիվ ունեմ» ծրագրով ևս մենք աշխատում ենք կարգավորումների վրա. ստանում ենք տարբեր առաջարկություններ, տարբեր գաղափարներ այն մասին, թե ինչպես որոշել այն նշաձողը, որով գիտական ոլորտում նշանակալի կամ բացառիկ կարողություններ ունեցող երիտասարդները կարող են առանձնացվել հետագայում գիտական վաշտերում ծառայելու համար, կամ «Պատիվ ունեմ» ծրագրին մասնակցության հետ կապված խնդիրները: Մենք պետք է օրենքով սահմանված կարգով այդ գործընթացն ավարտած լինենք մինչև ապրիլ, բայց վստահ եմ, որ ավելի շուտ, տոնական օրերից հետո կառավարության որոշումների նախագծերը երևի թե պատրաստ կլինեն, և մենք դրանք քննարկման կներկայացնենք:

Արամ Աբրահամյան - Դուք ասացիք, որ «Ես եմ» ծրագրով մի քանի տասնյակ երիտասարդներ արդեն սկսել են հետաքրքրվել դրանով։ Դա կարծես թե քիչ է, բայց պարզ է, որ սկիզբն է։ Դուք ինչ-որ ծրագիր ունե՞ք՝ քանի հոգի պետք է լինի:

Վիգեն Սարգսյան – Իրականում կարծում եմ, որ ժամանակային սահմանափակումները հաշվի առնելով, առաջին զորակոչի ժամանակ 100 նման պայմանագրի կնքումը կդիտարկեմ որպես որոշակի ձեռքբերում, մի քանի հարյուրը` որպես փայլուն արդյունք, ինչը կնշանակի նաև մեր զինկոմիսարիատների հետևողական և արդյունավետ աշխատանքը: Բոլոր դեպքերում՝ մենք ծրագրում ենք, որ արդյունավետ ներդրման պարագայում առաջիկա տարիների ընթացքում պետք է գա մի պահ, երբ մարտական հերթապահություն իրականացնող զորամասերը, մարտական հերթապահության առաջնագիծն ամբողջությամբ կհամալրվեն այդ ծրագրի շրջանակում:

Արամ Աբրահամյան - Քննարկման ժամանակ, մասնավորապես խորհրդարանում, քննարկումը գնում էր երբեմն ոչ թե բովանդակային ուղղությամբ, այլ նրա մասին, թե ո՞վ է ծառայել, ո՞վ չի ծառայել, ու՞մ որդին է ծառայել, և դա բնական է, որովհետև մարդկանց հուզում է ոչ այնքան գիտության կամ կրթության զարգացումը, այլ անարդարությունը, որ պաշտոնյաների, մեծահարուստների երեխաները կեղծ փաստաթղթերով կամ ազատվում են բանակից, կամ գնում են և տաքուկ տեղերում ծառայում: Այդ անարդարությունն այս ծրագրով կարող է լուծվել, թե՞ ոչ:

Վիգեն Սարգսյան - Անկախ այս ծրագրերից՝ արդարության զգացումի և ընկալման վերաբերմունքը չափազանց կարևոր է: Այս ընկալումը որոշակիորեն նաև սուբյեկտիվ է, որովհետև ի՞նչ է նշանակում մեծահարուստըի կամ պաշտոնյայի երեխա։ Մենք այս օրերին ամփոփեցինք «Դիտակետ» ծրագրով անցկացված շատ լայնածավալ հարցումը: Սոցիոլոգիական ընկերության գնահատմամբ՝ այդ հարցումը երբևէ անցկացված ամենաճշգրիտն է` պարզ պատճառով, որովհետև մենք ոչ թե ընտրանքային ենք հարցումն անցկացրել, այլ բոլոր զորացրված զինվորների շրջանում և սխալմունքի տոկոսը՝ թույլատրելի մասնագիտական, այդ դեպքում դիտվում է 1,5 տոկոս, դա գրեթե զրո տոկոս է: Եվ պետք է շատ հետաքրքիր բան արձանագրենք, որ ըստ զորացրված զինծառայողների ինքնագնահատականի և իրենց կողմից իրենց սոցիալական կարգավիճակի գնահատման, մենք տարբեր սոցիալական խմբերի մեջ ծառայության վայրի մեծ տարբերություն չենք տեսնում: Ամենացածր ինքնագնահատականով սոցիալական խմբից մինչև ամենաբարձր ինքնագնահատականով սոցիալական խումբը մեր տոկոսը տարբերվում է 2.5-3 տոկոսով՝ ըստ զորամասերի տեսակների: Մենք առաջիկայում առիթ ունենալու ենք շատ լայն և մասնագիտորեն ներկայացնելու այդ ուսումնասիրությունները, որոնց մեջ, իրոք, շատ հետաքրքիր հայտնաբերումներ կան մեզ համար և գործնական քաղաքականությունը շտկելու ուղղություններ:

Արդարությունը կարևոր է, որովհետև արդարությունը ցանկացած պետության զինված ուժերի, բանակի ամրության առանցքներից մեկն է: Հեշտ չի լուծվելու այդ հարցը, որովհետև կան ավանդույթներ և դրանք մեր անկախության տարիների ավանդույթները չեն միայն: Դրանք հարյուրամյակներով եկած ավանդույթներ են, երբ բանակն օտարինն էր և այդ բանակում ծառայելը մեծ հերոսություն չէր համարվում: Համարվում էր, որ շատ ավելի կարևոր է մնալ համայնքում և պաշտպանել քո օջախը, քո ընտանիքը հնարավոր վտանգներից, լիներ դա օսմանյան կայսրությունում, ռուսական կայսրությունում, թե պարսկական: Եվ խորհրդային տարիներին էլ բանակում չծառայելը որոշակի առումով կարգավիճակի նշան էր համարվում: Եվ այդ առումով մեր անկախության տարիները, կարծում եմ, ճիշտ հակառակն են արել` բերելով այն ըմբռնումը, որ քաղաքացին պետք է ծառայի բանակում։ Որտեղ, ինչ պայմաններով՝ հարցը դեռ մնում է, բայց գոնե ընկալումը, որ բոլորը պետք է իրենց քաղաքացիական պարտքը կատարեն, կարծում եմ կա:

Մենք մի քանի քայլ ձեռնարկել ենք: Ինչպես խոսք էի տվել՝ այս օրերին արդեն շրջանառության մեջ է դրվել օրենքի փոփոխությունը, որով բոլոր պաշտոնյաները պետք է հայտարարագրեն իրենց և իրենց ընտանիքի անդամների զինվորական ծառայության հետ փոխհարաբերությունը, այդ թվում նշելով. եթե չեն ծառայել՝ տարկետում են ունեցել, թե՞ ազատվել են, և եթե ծառայել են, կամովին կարող են նշել մարտական հերթապահություն անցած լինելու փաստը: Սա խրախուսական մեխանիզմ է, որպեսզի նաև առաջացնի ձգտումը, ցանկությունը մեկընդմիշտ ֆիքսելու, որ երիտասարդն իր ծառայությունն անց է կացրել հայրենիքի սահմանը պաշտպանելով, առաջնագծում:

Երկրորդ խնդիրը դա ուսումնական տարկետումների ձևափոխումն է, որտեղ տարկետումը կապվում է այնուհետև որպես ապա ծառայելու, ընդ որում՝ պատասխանատու վայրում ծառայելու պարտավորության հետ: Հուսով եմ, որ սա կարող է գրավիչ լինել այն երիտասարդների համար, որոնք, անկախ իրենց սոցիալական կարգավիճակից, անկախ իրենց ծնողների կարգավիճակից, ուզում են իրենց կյանքը կառուցել արժանապատիվ ձևով և սկսել արդեն երիտասարդ տարիքից ցույց տալով, որ իրենք պատրաստ են պատասխանատվություն և սպայի ուսադիր կրել իրենց ուսերին: Այսինքն պատրաստ են ավելին տալու հայրենիքին, որը հնարավորություն է տվել անվճար կրթություն ստանալ և ունենալ բակալավրի դիպլոմ մինչև ծառայությունը, այնուհետև մագիստրատուրայում սովորելու հնարավորություն ընձեռելով: Ես չեմ կարող ասել, որ այս մեխանիզմները մեկ օրում լուծելու են մտահոգությունը, որը կա: Այդ մտահոգության մի մասն օբյեկտիվ է, մի մասն ընկալումների դաշտում է: Մենք շատ պետք է աշխատենք, որպեսզի բանակն ավելի թափանցիկ դարձնենք, որպեսզի նաև հանրային վերահսկողության, հանրային քննման մեխանիզմները քայլ առ քայլ բոլորին տանեն դեպի այն դաշտ, որ մարտական հերթապահություն իրականացնող զորամասում ծառայելը պատիվ է:

Արամ Աբրահամյան – Ինքնագնահատականը, որի մասին ասացիք, սուբյեկտիվ գնահատական է, ես օբյեկտիվ չափանիշ եմ առաջ քաշում. Հանրապետական կուսակցության վերնախավի ներկայացուցիչները, այսինքն՝ Ձեր կուսակցության, որի մեջ Դուք մտնում եք այդ վերնախավի, Դուք պարա՞ստ եք Ձեր կուսակցական ընկերների տղաներին ուղարկել առաջնագիծ:

Վիգեն Սարգսյան - Իմ կուսակցական ընկերները և իմ գործընկերները, ի պատիվ իրենց, այլ ոչ թե ինձ, պետք է ասեմ, որ իմ նախարար եղած ժամանակ երբևէ չեն դիմել ինձ խնդրանքներով՝ իրենց որդիներին տեղավորելու այս կամ այն զորամասում: Ես կարծում եմ, որ դա ժամանակի մեջ ավելի ու ավելի հստակ է երևալու: Դա գործընթաց է, դա մեկ օրվա խնդիր չէ: Դա ընդհանուր միջավայրի, նաև ծառայության նկատմամբ վերաբերմունքի ձևավորման խնդիր է: Ինչ վերաբերում է ինքնագնահատականի սուբյեկտիվիզմին, ապա առհասարակ մարդու սոցիալական կարգավիճակը սուբյեկտիվ է: Եվ իր ինքնագնահատականը հաճախ ավելի օբյեկտիվ է, քան որևէ պաշտոն, որ կրում է իր ծնողը: Ամենաբարձրաստիճան ընտանիքում կարող են լինել իրենց հոգով և կենցաղով աղքատ զգացող երիտասարդներ և հակառակը: Մենք այսօր էլ առաջնագծում տեսնում ենք երիտասարդներ, որ շատ բարեկեցիկ ընտանիքներից են, մասնագիտական աշխատանքով զբաղվող ընտանիքներից։ Ես չեմ պատրաստվում անուններ տալ, ինձ համար սոցիոլոգիական հարցման կտրվածքն ավելի խոսուն է, քան մեկ անհատ, ում անունը ես կտամ: Բոլոր դեպքերում, մենք գնալով զորակոչը պետք է ավելի ու ավելի անկախ դարձնենք որևէ հանգամանքներից ու ճնշումներից: Թեև օբյեկտիվ գործոններ էլ կան. ավելի լավ կրթություն ստացածը հենց հավաքակայանում ավելի հավանական է, որ նախորոշվի ուսումնական զորամաս, ուսումնական զորամասից գնա մասնագիտական ծառայության` հրետանի, ՀՕՊ, կապի զորքեր, այլ զորքեր և չհայտնվի առաջնագծում, խրամատում: Դա իր մեղավորությունը չէ: Դա նաև իր սոցիալական կարգավիճակից բխող առավելությունն է, որն արտահայտվել է կրթական ցենզի մեջ:

Արամ Աբրահամյան – Այն սողանցքը, որ կա կեղծ գիտության մեջ, այսպես ասած՝ մագիստրատուրայի կամ ասպիրանտուրայի միջոցով, կարծես փակվում է Ձեր առաջարկած ծրագրով: Բայց կա նաև ավելի մեծ սողանցք, որը տալիս են բժիշկները, այսինքն՝ հանձնաժողովը, որը հնարում է ինչ-որ հիվանդություն հայտնի մարդկանց կամ մեծահարուստների ու պաշտոնյաների համար:

Վիգեն Սարգսյան - Պետք է շատ հետևողական լինենք: Դա իրոք մեծ հարված է և՛ բանակին, Զինված ուժերին և՛ մեր երկրի պաշտպանունակությանն առհասարակ: Օրենսդրական ձևակերպումներից սկսած մինչև գործնական փուլ, մենք պետք է շատ հետևողական լինենք այդ խնդիրները լուծելու համար: Մենք պետք է նաև հիշենք, որ զորակոչային բժշկական հանձնաժողովը պաշտպանության նախարարությանը չէ, այն քաղաքացիական բժիշկներից բաղկացած հանրապետական հանձնաժողով է, որտեղ հավաքված են ամենատարբեր ոլորտների շատ հարգելի մասնագետներ։ Վստահ եմ, որ այդ հանձնաժողովը պետք է իր մեջ ուժ գտնի որոշումներ կայացնելիս հասկանալու, որ ամեն չարդարացված որոշման կայացումը հարված է նաև իրենց և իրենց ընտանիքի անվտանգությանն ու պաշտպանունակությանը: Նորից՝ կան ժամանակի մեջ ձևավորված ավանդույթներ, և դրանք մեր անկախության տարիների ավանդույթները չեն, դրանք շատ ավելի խորը արմատներ ունեն։ Զինկոմիսարիատներում կան բազմաթիվ հանձնաժողովների մեխանիզմներ, որոնք չունենալով գործիքակազմ, օրինակ՝ չունենալով էլեմենտար ախտորոշիչ սարքավորումներ, կիսում են պատասխանատվությունը, իսկ իմ ընկալմամբ՝ լղոզում են պատասխանատվությունը կայացված որոշման համար: Այն օրենքը, որ մենք ընդունեցինք, նախատեսում է, որ այդ ընթացակարգերն այսուհետ պետք է սահմանվեն կառավարության որոշումներով, այլ ոչ թե պաշտպանության նախարարի։ Եվ այդ որոշումների հիմքում մենք մտադիր ենք դնել բարեփոխված ընթացակարգ` փորձաքննությամբ: Հիմա մենք աշխատում ենք այդ հայեցակարգի վրա: Իհարկե՝ անցումը պետք է կատարել զգույշ, որովհետև կան առաջիկա զորակոչը կազմակերպելու խնդիրներ, և մենք չենք կարող ամբողջը կոտրել՝ առանց նոր, լիարժեք համակարգ ունենալու: Բայց անպայման այդ աշխատանքը կատարելու ենք: Եվ առիթից օգտվելով, ուզում եմ ևս մեկ անգամ կոչով դիմել բոլոր բժիշկներին, բոլոր մակարդակներում` պոլիկլինիկաներից սկսած մինչև հանրապետական զորակոչային հանձնաժողով՝ մեծ պատասխանատվությամբ վերաբերել իրենց վստահված ծանր և պատասխանատու գործին, որովհետև իրենց կայացրած ցանկացած սխալ որոշումը` թե՛ հիվանդ նորակոչիկին զորակոչելու, ինչը փառք Աստծո շատ հազվադեպ է հանդիպում մեր պրակտիկայում, և թե՛ առողջ զորակոչիկին կամ մի փոքր սահմանափակում ունեցող զորակոչիկին ոչ պիտանի ճանաչելը՝ մեր մարտունակության վրա ուղիղ ազդեցություն ունի: Մենք ուղղակի կարող ենք կտրել այն ճյուղը, որի վրա նստած, կամ հենված է մեր ողջ պաշտպանական համակարգը:

Արամ Աբրահամյան - Կոռուպցիայի թեման շարունակելով՝ Հայկազ Բաղմանյան: Ոմանց կարծիքով դա ցուցադրական քայլ էր Ձեր կողմից, որպեսզի ցույց տաք բանակին և գլխավոր շտաբի պետ Մովսես Հակոբյանին, որ Դու՛ք եք տեր ու տիրականը այս ոլորտում:

Վիգեն Սարգսյան – Պաշտպանության նախարարությունում տեր ու տիրականը և տանտերը միշտ պետք է լինի պաշտպանության նախարարը: Վայ այն երկրին, որտեղ դա այդպես չէ: Եվ իրականում պետք է մեծ ջանք ներդնել, որպեսզի դա այդպես չլինի, հատկապես զինվորական կառույցում, որտեղ հրամանատրման ավանդույթը և կանոնը շատ հստակ գործող է: Զինվորականության հետ իմ հարաբերությունները՝ ինչպես այս տարվա ընթացքում, պաշտպանության նախարար եղած ժամանակ, այնպես էլ դրանից շատ ավելի վաղ` հանրապետության նախագահի աշխատակազմում աշխատելիս, մինչ այդ՝ ծառայելիս պաշտպանության նախարարությունում, միշտ փայլուն են եղել, որովհետև ես խորը հարգանք եմ տածում այն նվիրումի նկատմամբ, այն հայրենասիրության նկատմամբ, որով իրենց կյանքն ապրում են մեր բանակի սպաները: Դա շատ ծանր, շատ պատվաբեր մասնագիտություն է և իրոք, համադրության մեջ, եթե նայենք նույնիսկ բոլոր այլ մասնագիտությունների մեջ միջին ցուցանիշներով, վստահ եմ, որ ամենաորակյալ, ամենահետևողական քաղաքացիները դա հենց բանակի սպաներն են: Բայց ինչ վերաբերում է պաշտպանության նախարարի և շտաբի պետի հարաբերություններին, դա առհասարակ մտացածին հակադրություն է։ Այդպիսի հակադրություն չպետք է և չի կարող գոյություն ունենալ: Դա պաշտպանության համակարգի համար ամենախոցելի, ամենավտանգավոր դրսևորումը կլիներ: Այդպիսի հակադրությունը տեսականորեն կարող է ունենալ մի քանի աղբյուր. դրանցից ամենաառաջինը և ամենավտանգավորն այն է, եթե պաշտպանության նախարարը, ինչպես նաև շտաբի պետը, զինվորական են: Այդ դեպքում պաշտպանության նախարար և շտաբի պետ ունենալու փոխարեն մենք ունենում ենք երկու շտաբի պետ, և բնական մրցակցություն է սկսվում, թե ում հրամանատրումը զորքի նկատմամբ ավելի ուղղակի ներազդեցություն ունի խնդիրների լուծման վրա։ Իսկ մեր Սահմանադրությամբ երկրի գլխավոր զինվորականը շտաբի պետն է: Այդտեղ որևէ հակասություն չի կարող լինել: Շտաբի պետը երբեք չի կարող արդյունավետ կառավարել զորքը, եթե չունի պաշտպանության նախարարի լիարժեք վստահությունը և չի կատարում այն ամբողջ աշխատանքը` գնումների, ռազմաքաղաքական երկխոսության այլ երկրների հետ, պետական կառավարման համակարգում պաշտպանության համակարգի դերի կոնսոլիդացիայի, առանց որի զինված ուժերի զարգացումն անհնար է: Պաշտպանության նախարարը երբեք չի կարող լինել արդյունավետ, եթե չի հենվում գիտակ և կարող շտաբի պետի վրա: Դա ուղղակի պաշտպանության ոլորտի կառավարման աքսիոմա է:

Ես Հայկազ Բաղմանյանի հետ կապված առիթ ունեցել եմ մեկնաբանելու, հիմնավորելու իմ մոտեցումը, ընդ որում, կարծում եմ շատ հստակ եմ ձևակերպել. ես ընդամենը համարել եմ, որ աշխատանքային հարաբերություններում եղել է խնդիր, որն անհամատեղելի էր այդ հարաբերությունների շարունակականության հետ: Որոշումը միշտ երկրի նախագահինն է, որովհետև այդ պաշտոններում նշանակումներն ու ազատումները միշտ իրականացնում է երկրի Գերագույն գլխավոր հրամանատարը: Բայց ես նաև առիթ եմ ունեցել շատ մանրամասն անդրադառնալու իմ վերաբերմունքին Հայկազ Բաղմանյանի անցած ուղուն և ինչին, ցավոք սրտի, այս օրերի քննարկումներում շատ մասնակի էր անդրադարձ կատարվում։ Չէր ասվում, որ ես բարձր եմ գնահատում իր մարտական ուղին և այն գործը, որ նա կատարել է հատկապես արցախյան պատերազմի օրերին: Ես այսօր էլ համարում եմ, որ նրա գիտելիքները, հմտությունները, նրա փորձը կարող է շատ պետք գալ երկրին, երկրի խնդիրներին ծառայելու համար:

Արամ Աբրահամյան - Վերադառնանք տարկետման իրավունքին: Դուք ասացիք, որ բացառիկ օժտվածություն ունեցող երիտասարդները կամ կծառայեն մասնագիտությամբ, կամ ընդհանրապես կազատվեն բանակից, և այդպես կար: Օրինակ, ես կարող եմ ասել, որ ջութակահար Սերգեյ Խաչատրյանը ազատվել է բանակից և դա միանգամայն արդար է, որովհետև նա միջազգային մրցույթների դափնեկիր է։ Կամ Հայաստանի ֆուտբոլի հավաքականի ֆուտբոլիստները։ Միանգամայն արդար է, ոչ ոք դեմ չէ դրան: Բայց գիտության մեջ ով է օժտված, ով օժտված չէ՝ այստեղ կարող է դարձյալ լինել սուբյեկտիվ գործոնը:

Վիգեն Սարգսյան – Միանշանակ: Դրա համար հիմա մենք աշխատում ենք չափորոշիչների վրա այնպես, ինչպես աշխատել ենք սպորտի ուղղությամբ այդպիսի չափորոշիչների վրա, ինչպես աշխատել ենք արվեստի բնագավառում չափորոշիչները հասկանալու, գնահատելու վրա: Նոր օրենքում այդ ամենը պետք է ստանա կառավարության որոշման տեսք, որովհետև մինչ այս գործող օրենքով կառավարությունը կարող էր օրենքով չսահմանված առանձին դեպքերում անհատների կամ խմբերի շնորհել տարկետում կամ ազատել ծառայությունից: Այս օրենքով կառավարությունը նման լիազորություն չունի: Այն ունի շատ հստակ լիազորություն և հնարավորություն տարկետում տրամադրել սպորտի, արվեստի, գիտության ոլորտում նշանակալի ձեռքբերում ունեցող քաղաքացիներին: Կառավարությունը պետք է ձևավորի այն չափորոշիչները, որոնցով կայացնելու է այդ որոշումները: Ավելին, ես հայտարարել եմ խորհրդարանում և անպայման հետամուտ եմ լինելու, որ դա տեղ գտնի օրենսդրական կարգավորման մեջ, որ կառավարությունը նման որոշումները պետք է նախագծի տեսքով առնվազն մեկ ամիս առաջ հրապարակի իր կայքում, որպեսզի հանրությունը կարողանա լիարժեք կարծիք հայտնել այդ որոշման հիմնավորվածության մասին:

Իրոք դժվար է գտնել այն չափորոշիչները, որոնցով 18 տարեկան երիտասարդը գիտության ոլորտում նշանակալի ներդրում ունեցող է համարվում: Բայց ես վստահ եմ, որ այդպիսի չափորոշիչներ, այնուամենայնիվ կան, լինեն դրանք միջազգային կրթական օլիմպիադաները, երիտասարդական կամ ուսանողական գիտական ամսագրերում հրապարակված հոդվածները, լինեն դրանք կոնֆերանսների, տարբեր սիմպոզիումների ելույթները, թեզերը։ Դուք գիտեք, որ տարիներ շարունակ մենք, որպես պետություն, ունենք երիտասարդ գիտնականներին աջակցելու շատ մեծ ծրագիր հենց այդ խնդիրներում` հոդված հրատարակելու, կոնֆերանսներին մասնակցելու և այլն: Այսինքն արդեն այն ժամանակները չեն, երբ երիտասարդ գիտնականը, ունենալով ներուժ, ունենալով լուրջ կոնֆերանսի հրավեր, չէր կարողանում իր ճանապարհածախսի գումարը հայթայթել, կամ կեցության խնդիրները լուծել այս կամ այն երկիրը մեկնելու համար:

Մենք ունենք նաև «Պատիվ ունեմ» ծրագիրը, որով, 4 տարի բակալավրիատուրայում սովորող ուսանողը, նախօրոք պայմանագիր կնքելով, ևս կարող է օգտագործել այդ չորս տարին՝ ցույց տալու իր բացառիկ շնորհը գիտության մեջ` արդեն որպես ուսանող անելով այն ամենը, ինչ հենց նոր թվարկեցի: Եվ ի վերջո՝ կան մասնագիտություններ, որոնք ուղիղ կապ ունեն մեր ռազմարդյունբերության զարգացման հեռանկարների հետ: Այստեղ արդեն հենց մենք ենք շահագրգռված։ Հենց այս օրերին մենք կնքել ենք մի քանի պայմանագիր MIT-ն ավարտող մի երիտասարդի, կամ այլ, ևս շատ հեղինակավոր տեխնոլոգիական համալսարան ավարտող երիտասարդի հետ, որոնք ցանկություն են հայտնել ավարտելուց հետո գալ և ծառայել որպես սպա: Դրա համար իրենց պետք էր կես տարի լրացուցիչ ժամանակ տրամադրել, և մենք մեծ սիրով անում ենք դա, որովհետև վերադառնալով՝ իրենք անհամեմատ ավելի մեծ ներազդեցություն են ունենալու, քան եթե մենք կիսատ, ընդհատած վիճակում զորակոչեինք: Այդ դեպքերն անհատական են, ինչպես Սերգեյ Խաչատրյանինը` երաժշտության մեջ, ինչպես այլ ինչ-որ մեկինը գիտության մեջ: Իրոք, մենք շատ բաց ենք քննարկման համար, թե ինչ խորհուրդ պետք է ձևավորվի այդ անհատներին ընտրելու համար: Մենք բացարձակ չենք ակնկալում և չունենք այդ հավակնությունը, որ պաշտպանության նախարարությունը պետք է որոշի լավագույն երաժշտին կամ լավագույն գիտնականին և այլն: Մենք շատ սթափ ենք այդ ամենին նայում:

Արամ Աբրահամյան – Որքանո՞վ էր արդար Ազգային ժողովի որոշումը՝ մինչև 27 տարեկան երիտասարդներին, որոնք փախել են բանակից՝ պարզ ասենք, դարձյալ ներում շնորհել, որովհետև տասնամյակներ շարունակ այդ ներումը շնորհվում է և հնարավորություն է տրվում վերադառնալ և, Ձեր իսկ խոսքերով, «թուլափայ շպրտել» բանակին: Գուցե պետք է կա՞նգ առնել մի պահի:

Վիգեն Սարգսյան – Պարոն Աբրահամյան, ես առիթ ունեցել եմ շատ բաց ասելու իմ կարծիքը, հասկանալով, որ դա չի ավելացնում իմ վարկանիշը, որովհետև շատ կոնկրետ, անհատ մարդիկ նստած սպասում են այդ օրենքին, և ցանկացած հակադիր խոսք շատ կոնկրետ հակառակորդներ է առաջացնում պաշտպանության նախարարի համար: Ես չեմ համարում, որ դա լավ քաղաքականություն է, որովհետև եթե այդ քաղաքականությունն ի սկզբանե ստեղծվում էր որպես դրսից դեպի հայրենիք երիտասարդներին վերադարձնելու գործիք, ապա փաստն այն է, և կյանքն ապացուցեց դա, որ այդ օրենսդրությունը հայրենիքից դեպի սփյուռք մղելու օրենսդրություն է, որովհետև 13-14 տարեկանում տղա երեխաներին փորձում են դուրս տանել, իմանալով, որ 27 տարին լրանալուց հետո կվճարեն գումարը և կվերադառնան: Իրականում շատ քչերը, կամ գրեթե ոչ ոք չի վերադառնում: Սովորաբար այդ գումարը վճարում են Հայաստանում մեկ անգամ կնունք, մեկ անգամ հարսանիք անելու իրավունք ձեռք բերելու համար: Ես չեմ կարծում, որ դա այն արդյունքն է, որի համար արժե նման քաղաքականություն ունենալ:

Ես փորձեցի մի պահ ցույց տալ, որ այն մարդիկ, որոնք այդ օրենսդրությունն առաջարկելիս ձգտում են շղարշել այն շատ բարի ցանկություններով, այնքան էլ անկեղծ չեն։ Մեր ընդդիմախոսների հիմնական փաստարկն այն է, թե ի՞նչ է եղել, թող չծառայողը երկու պայմանագրայինի գումար վճարի, այդ գումարով երկու հոգի ծառայեն, և այդպես ավելի արդյունավետ կլինի: Այդ համակարգի ոչ արդար և անարդյունավետ լինելու մասին ես խոսել եմ, բայց խնդիրն այլ է: Հենց այդ պահին էր, որ ես ասացի դե եկե՛ք գումարը դարձնենք ինը միլիոն դրամ, որովհետև մոտավորապես այդքան է կազմում երկու պայմանագրային զինծառայողի ծառայության գումարը: Եվ միանգամից սկսվեց աղմուկը, թե հիմա էլ պաշտպանության նախարարը որոշել է այս գումարը բարձրացնել։ Մենք միանգամից ասացինք, որ իրականում ոչ այդ գումարն ենք ուզում, ոչ էլ այն գումարը, որ այսօր կա, որ դա չի լուծում այն խնդիրը, որը պետք է լուծի:

Արամ Աբրահամյան – Այսինքն՝ կամ թող փախած մնան, դա ես եմ այդպես ասում, Դուք որպես քաղաքական գործիչ ավելի մեղմ կասեք, կամ թող գան և դատվե՞ն:

Վիգեն Սարգսյան – Իրականում թող գան և ծառայեն: Դա շատ ավելի պատվաբեր է, քան և՛ փախած մնալը, և՛ դատվելը:

Ավելին՝ այստեղ