2013թ.-ի դեկտեմբերի 6–ին ՀՊՏՀ մեծ դահլիճում տեղի ունեցավ ԲՈՒՀ-ի զոհված ազատամարտիկներին նվիրված «Մարտական հաշվարկ» գրքի շնորհանդեսը, որը հրատարակվել էր ԲՈՒՀ-ի ուսանողական խորհրդի նախաձեռնությամբ:
Ազգային բանակի 22-ամյակի կապակցությամբ գրքի մասին Analitik.am-ը զրուցեց ՀՊՏՀ ՈՒԽ նախագահ Սևակ Խաչատրյանի և «Մարտական հաշվարկ» գրքի հեղինակ Հայկ Բեջանյանի հետ:
-Ինչպե՞ս և ու՞մ նախաձեռնությամբ որոշվեց հրատարակել գիրքը:
-Գիրքը հրատարակելու նախաձեռնությունը պատկանում է Ուսանողական խորհրդին: Նման գաղափար եղել է դեռ շատ վաղուց, սակայն այն հաջողվեց իրականություն դարձնել միայն վերջերս: Գրքի շնորհանդեսի ժամանակ մի այսպիսի միտք հնչեց. «Ուշ, բայց ոչ ուշացած…»: Իսկապես, գիրքը տպագրվում է դեպքերից 2 տասնամյակ հետո, սակայն երբեք ուշ չէ մեր հերոսներին հիշելու և մեծարելու համար:
-Ինչու՞ հենց «Մարտական հաշվարկ» (հարցը ուղղեցինք գրքի հեղինակին):
Պատասխանում է Հայկ Բեջանյանը:
- Ձեր հարցը հանդիսանում է գրքի առաջին բաժնի վերնագիրը:) : Տնտեսագետները սիրում են հաշվել, դա նրանց աշխատանքի կարևորագույն մասն է: Իսկ պատերազմը ևս բարդ հաշվարկներ է ենթադրում, ուստի Արցախյան պատերազմի տարիներին մեր տնտեսագետ-ուսանողները իրենց մասնագիտական հաշվարկները փոխարինեցին ռազմական հաշվարկներով, կատարեցին ռազմական ու մարտական հաշվարկներ: Հենց այս ենթատեքստով էլ գիրքն անվանվեց «Մարտական հաշվարկ»:
-Գիրքը նվիրված է ԲՈՒՀ-ի զոհված ազատամարտիկներին: Մի փոքր խոսենք այդ մասին՝ ովքե՞ր են ընդգրկված գրքում:
-Գիրքը բաղկացած է 13 առանձին բաժիններից, որոնցից յուրաքանչյուրում ներկայացվում է բուհի 13 զոհված ուսանող-ազատամարտիկների կյանքն ու նրանց անցած փառավոր մարտական ուղին: Յուրաքանչյուր ազատամարտիկի մասին նախ ներկայացված են կենսագրական տվյալներ, այնուհետև մանրակրկիտ ներկայացված է նրանց անցած մարտական ուղին (ի դեպ՝ այս բաժինը գրելը ամենադժվարն է եղել, քանի որ շատ նյութեր չեն պահպանվել, իսկ դրանց մի մասն էլ նույնիսկ գաղտնազերծված չէ, ստիպված ենք եղել վերծանել ամբողջ ինֆորմացիան), այնուհետև ներկայացված են պատմություններ, հուշեր, ստեղծագործություններ: Այս վերջին ենթակետի տակ հրապարակել ենք ամբողջ տեղեկատվությունը, որը կարողացել ենք հավաքագրել: Կարոր է նաև այն հանգամանքը, որ գրքում ներկայացված նյութերի, փաստաթղերի, հուշերի և ավելի քան 150 լուսանկարների մեծ մասը (շուրջ 90 տոկոսը) հրապարակվում է առաջին անգամ:
-Բավականին ծավալուն աշխատանք է կատարվել: Գրքում ընդգրկված են 13 ազատամարտիկ, 13 պատմություն: Դժվար չէր արդյո՞ք այդ ամբողջ աշխատանքը իրականացնել և համակարգել, յուրաքանչյուրի կյանքի մասին այդքան տեղեկություններ ձեռք բերել (հարցը իրականացման մասով ուղղեցինք հեղինակին, իսկ համակարգման մասով ՝ ՈՒԽ նախագահին):
Պատասխանում է գրքի հեղինակ Հայկ Բեջանյանը:
-Աշխատանքներն իսկապես ծավալուն էին, բարդությունը կայանում էր հատկապես նրանում, որ նման նախաձեռնություն իրականացվում էր առաջին անգամ, և շատ դեպքերում մենք էլ չգիտեինք, թե որն է լինելու հաջորդ քայլը: Սակայն, երբ այդ աշխատանքին նվիրված է մի ամբողջ ուսանողական կառույց՝ հանձինս ՀՊՏՀ Ուսանողական խորհրդի, այդ ամենը դառնում է հնարավոր: Որպես հեղինակ՝ կարող եմ վստահ ասել, որ չկա ավելի կարևոր բան, քան վստահ լինել, որ թիկունքիդ կանգնած է կառույց, որը ցանկացած պարագայում կօգնի ու կաջակցի:
Պատասխանում է ՀՊՏՀ Ուսանողական խորհրդի նախագահ Սևակ Խաչատրյանը:
- Աշխատանքների համակարգման առումով լուրջ խնդիրներ չեն ծագել, քանի որ կար հստակ նպատակ և մենք պատկերացնում էինք այդ նպատակին հասնելու ուղին: Պարզապես եղել են ընթացիկ խնդիրներ, որոնք մենք փորձել ենք օպերատիվ և օբյեկտիվորեն լուծել:
-Գրքի հրատարակումը նաև ֆինանսական մեծ միջոցներ է պահանջում: Ի՞նչ միջոցներով է հրատարակվել գիրքը:
-Գրքի հրատարակման վրա կատարվող ծախսերը բաղկացած են 2 մասից: Անհրաժեշտ ինֆորմացիայի հավաքագրումը, որը պահանջում էր այցելություններ հանրապետության տարբեր մարզեր, քաղաքներ և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, և, բնականաբար, բավականին ծախսատար և ժամանակատար պրոցես էր, ամբողջապես իրականացվել է Ուսանողական խորհրդի միջոցներով: Իսկ գրքի հրատարակման 2-րդ փուլը՝ տպագրական գործընթացը, իրականացվել է բուհ-ի ֆինանսավորմամբ, որում մեզ մեծ օժանդակություն է ցուցաբերել բուհի ռեկտոր Կ. Աթոյանը:
-Գրքի «առաքելության» մասին մի փոքր խոսենք: Ի՞նչ է ուզում փոխանցել գիրքը իր ընթերցողին:
-Կարծում եմ, այս գիրքը ունի մեծ կարևորություն և առաքելություն: Այն նախ և առաջ նպատակ ունի ներկայիս սերնդին ներկայացնելու ուսանող-ազատամարտիկների կյանքն և գործունեությունը: Սակայն գրքի առանցքային առաքելությունը, անկասկած, ռազմահայրենասիրական գիտակցության բարձրացումն է, որպեսզի այսօրվա ուսանողները հասկանան, որ այս տղաներից յուրաքանչյուրը կարող էր լինել իրենցից մեկը և այսօր ապրեր ու վայելեր կյանքը, հասկանան նաև, որ իրենցից յուաքանչյուրը կարող է լինել այս տղաների փոխարեն: Ահա սա է կարևոր. բոլոր ուսանողները պիտի հասկանան, որ իրենք մեկն են նրանցից:
-Շատ կարճ խոսենք նաև գրքի շնորհանդեսից:
-Գրքի շնորհանդեսը դարձավ մեծարման ու ոգեկոչման մի յուրօրինակ միջոցառում: Ներկա էին ազատամարտիկների ծնողներ ու հարազատներ, պաշտոնատար անձինք, ինչպես նաև բազմաթիվ ուսանողներ ու պրոֆեսորադասախոսական կազմի ներկայացուցիչներ: Այդ օրը դահլիճը լեփ լեցուն էր, հաճելի էր տեսնել, թե ինչպես են երիտասարդները ոտքի կանգնած, հուզմունքն աչքերում ժամեր շարունակ դիտում և մասնակցում միջոցառման: Շնորհանդեսի ժամանակ հեղինակը ներկայացրեց գրքի ստեղծման պատմությունը և մեր 13 ազատամարտիկների կյանքը, մարտական ուղին և որոշ դրվագներ՝ ներկաներին ներկայացնելով գրքի առանցքային բովանդակությունը: Այնուհետև տեղի ունեցավ պարգևատրման արարողությունը: Բուհի «Ոսկե հուշամեդալով» հետմահու պարգևատրվեցին բոլոր ուսանող –ազատամարտիկները, իսկ պարգևները հանձնվեցին ազատամարտիկների հարազատներին: Միջոցառման առավել հուզիչ պահը ամփոփիչ ելույթներն էին, երբ ելույթ ունեցան ազատամարտիկների հարազատները, մարտական ընկերներն ու այլ հյուրեր: Վերջում ցուցադրվեց մեր ուսանողների կողմից պատրաստված ՀՊՏՀ զոհված ուսանող-ազատամարտիկների մասին պատմող ֆիլմը:
-Ի՞նչ զգացողություններ եք ունեցել ազատամարտիկների ընտանիքների հետ հանդիպումից:
Պատասխանում է գրքի հեղինակ Հայկ Բեջանյանը:
-Բավականին բարդ հարց եք տալիս, որովհետև դժվար է կիսվել այն տպավորություններով, որոնք ունեցել ենք հանդիպումների ընթացքում: Դժվար է խոսել նման կորուստ ունեցած ընտանիքների անդամների հետ, անգամ այսքան տարիներ հետո: Յուրաքանչյուր հարց, պատմություն կամ հիշողություն նրանց ստիպում է վերապրել այդ արհավիրքը: Հետո, երբ իմանում ես նրանց ճակատագրերը, ամեն ինչ ավելի է բարդանում, որովհետև այդ ճակատագրերը սովորական չեն՝ յուրաքանչյուրում կան և' վերելքներ, և' դրամատիկական հանգուցալուծումներ, և ահա վերջում այդ 13 ճակատագրերը գալիս ու իրար են միանում Արցախյան պատերազմում: Հուզմունքը բավականին շատ էր….
-Կա՞ բան, որը կցանկանայիք ասել, բայց տեղ չի գտել գրքում: Այժմ ունեք դրա հնարավորությունը:
Պատասխանում է գրքի հեղինակ Հայկ Բեջանյանը:
-Այո կա, սակայն, ցավոք, նույնիսկ այստեղ ասել չեմ կարող…
-Միաժամանակ, ցանկանում եմ շնորհակալություն հայտնել բոլոր նրանց, ում անունները այստեղ հրապարակել չեմ կարող: Բանն այն է, որ երբ սկսեցինք գրքի ստեղծման աշխատանքները, լուրջ խոչընդոտի հանդիպեցինք: Բուհ-ում չգտնվեցին տղաների անձնական գործերը: Միակ բանը, որ ունեինք, արհմկոմիտեի տրամադրած կցկտուր ինֆորմացիան էր, հիմնականում՝ անուն, ազգանուն և ևս մի քանի բուհական տվյալներ՝ կուրսը, ընդունվելու տարին և այլն: Այստեղ ասես «թելը կտրվում էր» և անհնար էր շարունակել: Այդ ժամանակ կապ հաստատվեց որոշ հատուկ ծառայությունների հետ: Հենց նրանց օգնությամբ հաջողվեց հավաքագրել նախնական ինֆորմացիա՝ բարեկամներ, հասցեներ, ծննդավայրեր, որի հիման վրա էլ շարունակվեցին աշխատանքները:
-Փոխվել է արդյո՞ք հայրենիքի ու ազգի ընկալումը գրքի հրատարակումից հետո:
-Չեմ կարծում, թե բառերով կարելի է նկարագրել հայրնիք կամ ազգ հասկացություննրը, ուստի անիմաստ է խոսել նաև այդ ընկալման փոփոխությունների մասին: Իսկ փոփոխությունների առումով մի բան կարող ենք հստակ արձանագրել, որ փոխվել է ուսանողների վերաբերմունքը դեպի մեր հերոսներն ու Արցախյան պատերազմը: Նրանց մի ստվար մաս հասկացել է, որ ինքը հասարակ երկրի քաղաքացի չի, որ ինքը հայ է, հերոսական ազգի հերթական ժառանգը:
-Ձեր մաղթանքը մեր ազգային բանակի 22-ամյակի կապակցությամբ:
Պատասխանում է ՀՊՏՀ Ուսանողական խորհրդի նախագահ Սևակ Խաչատրյանը:
-Շնորհավորում եմ մեր բոլոր զինվորներին, զինծառայողներին և առհասարակ ողջ ժողովրդին՝ զինված ուժերի կազմավորման 22 ամյակի առթիվ:
Առաջին բանը, որ մաղթում եմ, իհարկե, խաղաղությունն է: Որ երբեք կարիք չլինի զենք վերցնելու և հայրնիքը զենքով պաշտպանելու: Բայց միևնույն ժամանակ ցանկանում եմ վստահեցնել, որ եթե հարկ լինի, մենք կրկին պատրաստ ենք կանգնել մեր բանակի կողքին և միասին պաշտպանել մեր հայրենիքը: Վստահեցնում եմ բոլորիդ՝ այսօր ունենք այնպիսի երիտասարդություն, որը հարկ եղած դեպքում 2 տասնամյակ առաջվա նման կկանգնի երկրի սահմանին, թեև նոր դեմքերով, բայց նույն վճռականությամբ:
Պատասխանում է գրքի հեղինակ Հայկ Բեջանյանը:
-Ինձ համար բանակը սկսվում է սահմանին կանգնած զինվորից և ավարտվում է Եռաբլուրում: Այսօր ես ցանկանում եմ նախ շնորհակալություն հայտնել նրանց բոլորին, այն ամենի համար, ինչ այսօր ունենք: Այն բանի համար, որ այսօր հպարտանում ենք մեր բանակով ու վերջինիս կերտած հայրենիքով: Իսկ շնորհավորական խոսքս ցանկանում եմ ավարտել գրքի նախաբանում նշված խոսքերով և շնորհավորել նրանց, ովքեր՝ «կանգնել են, կանգնած են և կանգնելու են իրենց հայրենիքի պաշտպանության համար»:
Հ.Գ. Արցախյան պատերազմի հերոսներին անուն առ անուն հիշելը, նրանց սխրանքները հիշատակելը բոլորիս պարտքն է, քանի որ նրանց կյանքի գնով թեժ մարտերում ձեռք բերվեց հաղթանակը և կայացավ Հայոց ազգային բանակը:
Գովեստի է արժանի ՀՊՏՀ ՈՒԽ-ի այս նախաձեռնությունը, որը ևս մեկ անգամ հիշեցնում է մեզ մեր հերոսական անցյալը և այն կերտողներին:
Analitik.am-ը շնորհակալություն է հայտնում երիտասարդներին՝ հարցազրույցի համար և մաղթում նորանոր հաջողություններ:
