Լյարդը այն օրգանն է, որն ավելի հաճախ, քան մյուս օրգանները, ենթարկվում է դեղապրեպարատների քայքայիչ ազդեցությանը: Դա առաջին հերթին պայմանավորված է բնության կողմից իրեն տրված ֆունկցիաներով. ցանկացած նյութ, այդ թվում նաև դեղերը, որոնք հայտնվում են օրգանիզմում, մինչև արյան մեջ ընկնելը, անցնում են լյարդի միջով, որտեղ բիոտրանսֆորմացվում են և չեզոքացվում թույներից:
Բիոտրանսֆորմացիան դեղապրեպարատների վերածումն է չեզոք, այսինքն ոչ ակտիվ միացությունների և նրանց պատրաստումն է՝ օրգանիզմից դուրս հանելուն:
Այդ փոխակերպումները հաճախ ստեղծում են ժամանակավոր միացություններ, որոնք լյարդի բջիջների համար կարող են ավելի վնասակար լինել, քան հենց ինքը՝ դեղապրեպարատը: Սովորական պայմաններում, եթե լյարդը առողջ է, այդ նյութերը արագ չեզոքանում են և դուրս գալիս օրգանիզմից:
Բայց կյանքում հաճախ է պատահում, որ մեր լյարդը ոչ ճիշտ սնվելու, ալկոհոլի, երկարատև և միաժամանակ մի քանի դեղապրեպարատներ ընդունելու արդյունքում, իսկ երբեմն էլ լյարդի խրոնիկական հիվանդության դեպքերում ծանրաբեռնվածություն է ձեռք բերում: Նման պարագայում վնասակար նյութերը կուտակվում են և բերում լյարդի «պարտության»:
Հաճախ են զարգանում արդյո՞ք լյարդի հիվանդությունները՝ պայմանավորված դեղերի օգտագործմամբ:
Ենթադրվում է, որ դեղերի օգտագործման բացասական հետևանքների 10%-ը կազմում են լյարդի հիվանդությունները: Սակայն իրականությունը տարբերվում է պաշտոնական թվերից, քանի որ ոչ ծանր դեղապրեպարատային հեպատիտների մի մասը չեն ախտրոշվում, հետևաբար նաև դրանք չեն հաշվառվում: Լյարդի հիվանդությունները՝ պայմանավորված դեղերի օգտագործմամբ, աճում են տարեցտարի: Ենթադրվում է, որ վերջին տասնամյակի ընթացքում լյարդի ախտահարումները ավելացել են մոտ 10 անգամ: Նման աճը պայմանավորված է դեղապրեպարատների աճով և տարեց մարդկանց թվի աճով, ովքեր մեծ քանակությամբ և միաժամանակ մի քանի դեղապրեպարատ են օգտագործում, որն էլ կարող է լյարդի ախտահարման պատճառ հանդիսանալ:
Ո՞ր դեղամիջոցներն են առաջացնում լյարդի ախտահարումներ:
Լյարդը վնասելու հատկություն ունեն համարյա բոլոր դեղամիջոցները: Գոյություն ունեն ուժեղ պրեպարատներ, որոնք նախատեսված են ծանր հիվանդությունների համար և իհարկե, դրանք իրենց թունավոր ազդեցությունն ունենում են լյարդի վար: Բայց, որպես կանոն, այդ դեղամիջոցներն օգտագործվում են բժշկի հսկողությամբ, ինչը հնարավորություն է տալիս հետևել և ժամանակին վերացնել դրանց օգտագործումից բխող բացասական հետևանքները:
Իսկ ահա, բոլորիս քաջ հայտն պրեպարատները՝ անալգին, պարացետամոլ, ցիտրամոն, նոշպա և այլն, վաճառվում են առանց դեղատոմսի և օգտագործվում առանց բժշկի նշանակման:
Գոյություն ունի ևս մեկ ուշագրավ փաստ. Այսօր դեղերի շուկայում կան շատ կազմակերպություններ, որոնք թողարկում ե դեղապրեպարատներ՝ տարբեր կոմերցիոն անվանումներով, բայց պարունակում են միևնույն պրեպարատը: Օրինակ շատ լայն տարածում ունեցող պրեպարատները՝ թերաֆլյու, պանադոլ, ռինզասիլ, պարունակում են միևնույն պարացետամոլը, բայց մենք շատ հաճախ միաժամանակ օգտագործում ենք դրանցից մի քանիսը հարբուխի դեմ: Նման դեպքերում առաջանում է պարացետամոլի չափից ավելի մեծ դոզա, որը կարող է յարդի ախտահարման պատճառ դառնալ:
Միաժամանակ շատ դժվար է որոշել որոշակի դեղամիջոցի ընդունման և լյարդի ախտահարման միջև կապը, որովհետև շատ հաճախ մարդիկ միաժամանակ մի քանի դեղապրեպարատ են ընդունում:
Լյարդի դեղապրեպարատային ախտահարման նշանակությունը մեծանում է՝ կապված յուրահատուկ հակադիոդների բացակայության հետ, որոնք կարող էին օգտագործվել ծանր հեպատոքսիկ հիվանդությունների հաղթահարման համար: Բացառություն է կազմում N-ացետիլցիստեինը, որն օգտագործում են պարացետամոլի չափից մեծ դոզան օրգանիզմից դուրս բերելու համար:
Հ.Գ. Լյարդի ախտահարումներից ու ցանկացած այլ բացասական հետևանքներից զերծ մնալու համար յորաքանչյուր դեղապրեպարատ պետք է օգտագործվի միայն բժշկի նշանակմամբ և նրա հսկողության ներքո:
