Այս տարվա սեզոնը բացառիկ հաջող էր Հայաստանի բուսաբուծության համար: Համենայն դեպս, նման եզրակացություն կարելի է անել պաշտոնական տվյալներից: Երկրի գյուղատնտեսության ոլորտում, որտեղ տարիների ընթացքում բազմաթիվ խնդիրներ են կուտակվել, այսօր փորձում են լուծել ֆերմերների կոոպերացիայի հարցը: Գյուղը, բնականաբար, հայրենի գիտության աջակցության կարիքն ունի: Ստորև ներկայացնում ենք ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարի հետ հարցազրույցն ամբողջությամբ:
Պարոն նախարար, ելնելով պաշտոնական տեղեկատվությունից, Հայաստանի բուսաբուծության համար տարին հաջող է ավարտվել: Բերքահավաքը քիչ չի եղել, որի մասին է վկայում մրգերի ու բանջարեղենի արտահանման աճը:
2013 թվականի գյուղատնտեսական տարին նախորդ տարվա համեմատությամբ գրեթե բոլոր գյուղատնտեսական մշակաբույսերի արտադրության գծով եզրափակվում է ավելի բարձր արդյունքներով, որի հաշվին ավելացել են նաև արտահանման ծավալները: Բուսաբուծական մթերքներից առավել բարձր աճ է գրանցվել հացահատիկային մշակաբույսերի համար, որի համախառն արտադրանքը նախորդ տարվա նկատմամբ ավելացել է ավելի քան 19.0 %-ով, ընդ որում ցորենի արտադրության աճը կազմել է ավելի քան 26.0 %:
Որքան հայտնի է, ոլորտի տվյալները յուրաքանչյուր գյուղական համայնքում պատրաստում է գյուղապետարանը: Ձեր կարծիքով՝ որքանո՞վ են այդ ցուցանիշները համապատասխանում իրականությանը: Ասենք, հենց բերքահավաքի ցուցանիշները...
Վիճակագրական տվյալները ՀՀ ԱՎԾ-ի մարզային աշխատակիցներին ներկայացվում են համայնքների ղեկավարների կողմից` ՀՀ ԱՎԾ-ի կողմից հաստատված հաշվետվական ձևերով, որոնք վիճակագրական ծառայության մարզային աշխատակիցները ամփոփում և ներկայացնում են ՀՀ ԱՎԾ` վերջնական ամփոփման և հրապարակման: ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարությունը գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ցանքի, բերքահավաքի և աշնանացանի վերաբերյալ մարզպետարանների համապատասխան ստորաբաժանումների և գյուղատնտեսության աջակցության մարզային կենտրոնների աջակցությամբ հավաքագրում է նաև օպերատիվ տվյալներ: Ընդհանուր առմամբ օպերատիվ տվյալների և ՀՀ ԱՎԾ-ի կողմից հրապարակված տվյալների միջև էական տարբերություններ չեն գրանցվում:
Հայրենի գյուղատնտեսությունը առաջավոր տեխնոլոգիաների կարիք ունի, մասնավորապես սելեկցիայի առումով: Այդ առումով, որքանո՞վ է իրեն արդարացնում հայրենի գիտությունը:
Հանրապետության տարածքում գործում են 4 գիտական կենտրոններ, որոնք զբաղվում են գյուղատնտեսական մշակաբույսերի նոր տեսակների սելեկցիայով և շրջանացմամբ: Դրանք են` «Գյումրու սելեկցիոն կայան» ՓԲԸ-ն, «Երկրագործության գիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը, «Բանջար-բոստանային և տեխնիկական մշակաբույսերի գիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը և «Խաղողագործության գիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը, ընդ որում առաջին երկուսը հիմնականում մասնագիտացած են հացահատիկային և կերային մշակաբույսերի, երրորդը` բանջար-բոստանային և տեխնիկական մշակաբույսերի, իսկ չորրորդը խաղողի տեղական նոր սորտերի սելեկցիայի գծով: Վերջին տարիներին այդ կազմակերպությունների կողմից հանրապետության տարածքում շրջանացվել են գյուղատնտեսական տարբեր մշակաբույսերի 62 նոր սորտեր:
Գյուղացիների հետ զրույցից պարզ է դառնում, որ շատերը տեղյակ չեն, թե ինչ է նպատակահարմար աճեցնել ոչ մեծ հողակտորներում: Խորհրդային տարիներին դա որոշվում էր պլանային կերպով՝ պարտադիր: Կա՞ պետական ռազմավարություն, ասենք, բուսաբուծության հարցում ոլորտների մասնագիտացման առումով:
Ելնելով հանրապետության բնակլիմայական պայմաններից, գոտիականությունից և մասնագիտացման հնարավորություններից, հանրապետության տարբեր մարզերում և տարածաշրջաններում տեղայնացվել են հիմնական մշակվող գյուղատնտեսական մշակաբույսեր:
Վերջին տարիներին ծիրանի այգիներ են հիմնվում նաև հանրապետության նախալեռնային գոտում` կապված հարթավայրում վաղ գարնանային ցրտահարությունների և կլիմայի որոշակի փոփոխությունների հետ: ՀՀ գյուղի և գյուղատնտեսության 2010-2020 թթ. կայուն զարգացման ռազմավարությունով սահմանվել է ըստ մարզերի գյուղատնտեսության մասնագիտացման նախընտրելի ուղղությունները:
Ապագայի ինչպիսի՞ պլաններ կան գյուղացիների կոոպերացիայի հարցում:
Գյուղատնտեսության ոլորտում իրականացվող բազմաթիվ միջոցառումների և ծրագրերի համատեքստում խիստ կարևորվում է գյուղացիական տնտեսությունների համատեղ գործունեության կազմակերպման միջոցառումների իրականացումը, մասնավորապես` կոոպերատիվների, ընկերությունների և կամավորության սկզբունքի վրա հիմնված այլ կազմակերպական միավորումների ձևավորման միջոցով: Գյուղատնտեսության ոլորտում արտադրողականության բարձրացման, ընդլայնված վերարտադրության ապահովման, ապրանքայնության մակարդակի բարձրացման, ոլորտի ինտենսիվացման առումով գյուղացիական տնտեսությունների համատեղ գործունեությունը, օրինաչափ գործընթաց է, որը չունի այլընտրանք:
Նշվածից ելնելով ագրարային ոլորտում վարվող պետական քաղաքականության կարևոր բաղկացուցիչներից է կոոպերացիայի խթանման քաղաքականությունը: Վերջինիս մասին են վկայում գյուղատնտեսության ոլորտի պետական քաղաքականության հիմքում դրված մի շարք ուղենիշային ծրագրային փաստաթղթերը: Դրանցից են ՀՀ կառավարության ծրագիրը, ՀՀ գյուղի և գյուղատնտեսության 2010-2020թթ. կայուն զարգացման ռազմավարությունը: ՀՀ կառավարության 2013 թվականի գերակա խնդիրների շարքում առանձնանում է Հանրապետության գյուղական համայնքներում գյուղատնտեսական կոոպերատիվների ձևավորման շարունակականության ապահովումը:
Գյուղատնտեսության ոլորտում կոոպերացիայի խթանման համակարգված քաղաքականության իրականացման նպատակով մշակվել է «ՀՀ գյուղատնտեսական կոոպերացիայի զարգացման հայեցակարգի» նախագիծը, որը գտնվում է կառավարությունում քննարկման փուլում: Հայեցակարգի նախագծով կանխորոշվել են կոոպերացիայի զարգացման հիմնական 4 ուղղություններ`
- Օրենսդրության կատարելագործումը և համալրումը,
- Կոոպերացիայի ձևավորման տնտեսական խթանման մեխանիզմների կիրառումը,
- Կոոպերացիայի սկզբունքների, առավելությունների վերաբերյալ գյուղատնտեսությունում տնտեսավարողների իրազեկվացության մակարդակի բարձրացումը,
- Գյուղատնտեսությունում կոոպերացիայի ձևավորմանը խթանող ինստիտուցիոնալ կառույցների ստեղծումը:
Նախարարության կողմից մշակվել է <> ՀՀ օրենքի նախագիծը: Նախարարության խորհրդատվական համակարգի միջոցով աջակցություն է ցուցաբերվում գյուղատնտեսական կոոպերատիվների ձևավորմանը և գործունեթյանը: Գյուղատնտեսական կոոպերացիայի խթանման քաղաքականությունը շարունակվելու է առաջիկայում:
