Հին հույների պատկերցմամբ ննջեցյալներին ստորգետնյա աշխարհ տեղափոխելու համար հույները Քարոնին, որն իր մակույկով Ստիքս գետով ննջեցյալներին փոխադրում էր Հադեսի թագավորություն, պարտավոր էին փոխադրավարձ վճարել՝ ննջեցյալի բերանում դնելով մանրադրամ: Այսպիսով դեռ հին հույները գիտակցում էին, որ յուրաքանչյուր գործողության ու արարքի համար անհրաժեշտ է վճարել և այս պնդումը վերաբերում է թե մարդկանց, թե հասարակություններին, թե պետություններին:
Որոշ հետխորհրդային հանրապետություններ ձեռք բերելով անկախություն, փորձեցին ձերբազատվել տոտալիտար համակարգից և սեփական երկրներում ստեղծել ժողովրդավարական կարգեր, որտեղ կգործեր օրենքի գերակայությունը, պաշտպանված կլինեն սովորական քաղաքացու հիմնական իրավունքներն ու ազատությունները և ամենակարևորը հասարակությունը զերծ կմնար իշխանությունների ու օրինապահ, ինչպես նաև դատական մարմինների կամայականություններից: Այս ամենին հասնելու համար անհրաժեշտություն առաջացավ սերտացնել հարաբերություններն եվրոպական զարգացած ժողովրդավարական երկրների հետ:
Սա ինքնաբերաբար հանգեցնելու էր Արևմուտքի ազդեցության և դիրքերի ամրապնդմանը հետխորհրդային տարածքում, որը չէր բխում Ռուսաստանի շահերից: Մոսկվան ամեն կերպ փորձում էր հետխորհրդային հանրապետություններին հետ պահել եվրաինտեգրման ճանապարհից՝ անգամ դիմելով բացահայտ սպառնալիքների և ճնշումների: Սակայն այդ ամենն ապարդյուն էր, և Վրաստանը, Ուկրաինան ու Մոլդովան գնացին մինչև վերջ, իսկ ինչպես արդեն նշել էինք, յուրաքանչյուր գործողության համար անհրաժեշտ է վճարել, իսկ երբեմն էլ թանկ գին վճարել: Այսպես՝ Վրաստանը վերջնականապես կորցրեց Աբխազիան և Հարավային Օսեթիան, Ուկրաինայից անջատվեց Ղրիմը, իսկ մոլդովական իշխանությունների ջանքերը Մերձդնեպրի վերամիավորման հարցում ապարդյուն են դառնում:
Թվում էր՝ հունիսի 27-ին՝ Եվրաասոսացման համաձայնագրի ստորագրումից հետո, կրքերը կհանդարտվեին, սակայն հակառակը տեղի ունեցավ, քանզի ամեն ինչ դեռ նոր է սկսվում:
Այսպիսով՝ Վ. Պուտինի տնտեսական մասով խորհրդական Սերգեյ Գլազևը, որը Հայաստանը համեմատել էր Կալինիգրադ մարզի հետ, հայտարարեց, որ համաձայնագրերը լեգիտիմ չեն, քանի որ այդ երկրներում իշխանության են եկել նացիստական ուժեր: Եթե Ուկրաինայում Մոսկվան սատարում է ռուսամետ անջատողականներին, ապա Մոլդովայում փորձ է անում ոտքի հանել ազգային փոքրամասնություն հանդիսացող գագաուզներին (քրիստոնյա թուրքեր), ովքեր ձգտում են ինքնավարություն ստեղծել:
Նման ճանապարհով Մոսկվան ձգտում է մասնատել և թուլացնել անհնազանդ հանրապետություններին: Սակայն Ռուսաստանը չի սահմանափակվում քաղաքական ճնշումներով, ավելի կարևոր և ազդեցիկ են տնտեսական սահմանափակումները: Վ. Պուտինը բազմիցս շեշտել է այն մասին, որ Ռուսաստանն ունենալով Ազատ առևտրի համաձայնագիր ԱՊՀ երկրների հետ, ստիպված է դիմել այնպիսի քայլերի, որոնք բացասական հետևանքներից կպաշտպանեն սեփական շուկան ու տնտեսությունը և լուրջ հետևանքներ կունենան Եվրաասոցացման համաձայնագրեր ստորագրած երկրների համար:
Ռուսաստանը սահմանափակելու է այդ երկրներից ապրանքների՝ հատկապես պարենային և գյուղատնտեսական արտադրանքի, ներմուծումը, ինչն իր բացասական ազդեցությունը կթողնի այդ երկրների տնտեսության վրա: Ռուս փորձագետները նշում են, որ ամենաշատը կտուժի Ուկրաինան, արդյունաբերությունը կկրճատվի 20%-ով, գյուղամթերքները մրցունակ չեն լինի եվրոպական շուկայում, իսկ ամբողջ տնտեսությունը մոդեռնիզացնելու համար անհրաժեշտ է 16մլրդ դոլար: Սա կհանգեցնի նրան, որ այդ երկրների թույլ զարգացած շուկաները կողողվեն եվրոպական բարձրորակ ապրանքներով , ինչն էլ կհարվածի տեղական արտադրողին, երկրներն էլ ժամանակի ընթացքում կվերածվեն Եվրամիության հանքային կցորդի:
Սակայն այս ամնեը չի կանգնեցնում տվյալ երկրների հասարակություններին, որոնք համոզված են, որ բարեկեցիկ և արժանապատիվ կյանք հնարավոր է ստեղծել միայն Եվրաինետեգրացման ճանապարհի միջոցով: Սակայն, բաղձալի նպատակին հասնելու համար այս երկրներն իրենց հասարակության հետ միասին թանկ գին կվճարեն, իսկ դեպի Եվրամիություն տանող ճանապարհը կլինի փշոտ ու դժվարին:
Սարգիս Լևոնյան
