Ռուսները Հայաստանում ինչ ուզեն կանեն՝ պետական հեղաշրջումից մինչև դիվերսիա և ահաբեկչություն, ո՞նց ենք դիմագրավելու. Ռուբեն Մեհրաբյան

Գյումրիում և Երևանում տեղակայվելիք ռուսական ռազմական ոստիկանության ստորաբաժանումների, Զատուլինի արած հայտարարությունների և մի շարք այլ հարցերի մասին Analitik.am-ը զրուցեց քաղաքագետ Ռուբեն Մեհրաբյանի հետ:

Մարտի 26-ին ռուսական Հարավային զինվորական օկրուգի լրատվական ծառայությունը հաղորդագրություն տարածեց այն մասին, որ Գյումրիի ռուսական 102-րդ ռազմակայանում և Երևանի զինվորական կայազորում կտեղակայվեն ռուսական ռազմական ոստիկանության ստորաբաժանումներ: Որքանո՞վ է այս որոշումը տրամաբանական կամ օրինական:

Նախ և առաջ, արդեն հրապարակումը հապատասխան հղումներով կա առ այն, որ նման հայտարարությունն ուղղակի հակասության մեջ է մտնում բոլոր այն իրավական պայմանագրերի հետ, որը ՀՀ-ն կնքել է ՌԴ-ի հետ: Ակնհայտ է, որ մենք գործ ունենք մի պրակտիկայի հետ, որը դուրս է միջպետական հարաբերությունների տրամաբանությունից: Այսինքն՝ հայկական կողմը ձայն չի հանում, որևէ հայտարարություն չի անում, ռուսական կողմը հայտնում է մեզ բոլորիս, թե ինչ է ուզում ինքն անել. Սա ոչ մի տրամաբանության հետ կապ չունի և չի կարող ունենալ: Բոլոր հարցերը, որոնք առաջանում են այս պարագայում, միանգամայն օրինաչափ են և պահանջում են պատասխաններ: Ի՞նչ ոստիկանություն, ի՞նչ է անելու այստեղ կամ ընդհանրապես իմաստ ունի՞, թե ոչ, որտե՞ղ է տեղակայվելու, որովհետև նրանք նաև ասում են, որ Երևան քաղաքի կայազորում նույնպես դրանք պետք է տեղակայվեն, ի՞նչ են անելու Երևանի կայազորում, այդ ի՞նչ պայմանագրային ծառայողներ են: Մենք այսօր տեսնում են Ռուսաստանի գործունեությունը պրակտիկայում, թե ինչ են անում ռուս վարձկաններն Ուկրաինայում, Սիրիայում և հարց է, թե ինչ կարող են անել այստեղ: Այսօր Ռուսաստանը պետականորեն  կատարում է ահաբեկչական գործողություններ, ուղիղ տեքստով մեղադրվում է ահաբեկչական գործունեության մեջ:

Սկրիպալի թունավորո՞ւմն ի նկատի  ունեք:

Ոչ միայն, մինչև դա էլ: Մշտապես նման բաներ են անում, այդ ի՞նչ լրտեսական ցանց են բերում հավաքագրում այստեղ: Ի վերջո ռազմական ոստիկանությունը դա թևկապով դրուժիննիկը չի, որ պետք է միայն համազգեստ հագնի ու կանգնի, դա կառույց է, որն իր մեջ ներառում է նաև օպերատիվ հետախուզական գործողությունների որոշակի պոտենցիալ, ի՞նչ են նրանք այստեղ հետախուզելու, ինչի՞ համար: Եթե հանկարծ տեսականորեն նրանց մտքով անցնի անել ինչ-որ մի բան, ՀՀ-ն ինչո՞վ է դրան դիմագրավելու:

Վերջին անգամ, երբ ռուսական ռազմաբազայի ՀՀ-ում գտնվելու պայմանագիրը թարմացվեց, միգուցե այդ պայմանագրո՞ւմ է նշված եղել ռազմական ոստիկանության տեղակայման մասին:

Չկա նման բան և կարծում եմ՝ չպետք է նաև լինի:

Հայկական պաշտոնական շրջանակներից կոնկրետ ո՞ր կառույցը պետք է զբաղվի այս հարցով:

Բոլոր կառույցները, այսինքն՝ գործադիր իշխանությունը: ՀՀ անվտանգության համար պատասխանատու բոլոր կառույցները:

Հնարավո՞ր է, որ Ռուսաստանն է ուղղակի նման որոշում կայացրել, այլ ոչ թե Հայաստանը:

Պաշտոնական Հայաստանը ոչ մի հայտարարություն չի արել: Այսինքն՝ ի՞նչ է ստացվում՝  ռուսական իշխանությո՞ւնն  է  հայտարարում այն մասին, որ մենք սոված ենք կամ մեր քունն է տանում:

Կարո՞ղ ենք եզրակացություն անել, որ մինչև իրենց հրապարակային խոսելն այդ մասին, ինչ-որ պայմանավորվածություններ են եղել երկու երկրների իշխանությունների միջև:

Կարող ենք ինչ ուզենք, ինչքան ուզենք ենթադրություններ անել: Մեզ պետք չէ ենթադրություններ անել, մենք չպետք է բավարարվենք ենթադրություններով: Որպես ՀՀ քաղաքացիներ՝ մեզ պետք է հրապարակային ներկայացնեն փաստեր, թե ինչ գործ ունեն ռուս ռազմական ոստիկանության  ստորաբաժանումները Հայաստանի Հանրապետության տարածքում:

Այսինքն՝ միայն փաստերը ներկայացնելուց հետո՞ կարելի է ասել, դա բխում է ՀՀ շահերից, թե ոչ:

Այո, միայն այդ ժամանակ կարելի է ասել՝ դա ինչքանով է բխում ՀՀ շահերից, իսկ հիմա ակնհայտորեն մենք տեսնում ենք, որ գալիս են ինչ-որ անհասկանալի ստորաբաժանումներ՝  հատուկ տեխնիկայով, հատուկ զենքով, և ի՞նչ են անելու այստեղ. Ինչ ուզեն կանեն՝ պետական հեղաշրջումից մինչև դիվերսիա և ահաբեկչություն, ինչ ուզեն կանեն:

Իսկ մինչև այս չէի՞ն կարող նման բան անել, եթե ուզենային, ինչո՞ւ պետք է հատուկ ռազմական ոստիկանություն լիներ դրա համար:

Փաստն այն է, որ ռուսներն այսօր չեն բավարարվում Հայաստանում  իրենց ներկայության որակական և քանակական բաղկացուցիչներով և նպատակահարմար են գտել այդ ամենն ավելացնել: Մենք գործ ունենք այս փաստի հետ, քանի որ մենք տեսնում ենք, որ այս ամենը մնում է մութ:

Տեսեք, եթե վերցնենք Ավետիսյանների ընտանիքի դեպքը, կարող ենք եզրահանգել, որ Գյումրիում տեղակայված ռուսական ռազմաբազայում կարգուկանոնը թերանում է, միգուցե պե՞տք է ինչ-որ մարմին, որ այդ կարգուկանոնն ապահովի:

Այն, ինչ կատարվում է բազայի ներսում, դրա պատասխանատուն ռուսական հրամանատարությունն  է և վերջինիս պատասխանատվության ներքո է կատարվում : Ինչ են անում նրանք ռազմաբազայից դուրս, արդեն ՀՀ-ի խնդիրն է: Չտարանջատենք մեկը մյուսից, բայց նաև զանազանենք մեկը մյուսից: Այդ ամեն ինչը պետք է լինի պարզ և բխի ՀՀ շահերից, այլ ոչ թե լինի ՀՀ շահերի հետ կապ չունեցող, առավել ևս՝ ՀՀ շահերին հակասող կամ սպառնացող:

Առհասարակ ռազմաբազայի գոյության մասին ի՞նչ կասեք: Ի՞նչ-որ զսպող դերակատարություն ունի՞ այդ ռազմաբազան:

Հայաստանն անելիքներ ունի իր անվտանգության ռազմավարությունը վերանայելու հարցում: ՀՀ-ն այսօր իր անվտանգության խնդիրը չի լուծել, այս ռազմաբազան չի լուծում այդ խնդիրը: Այն ոչ թե խնդրի լուծում է, այլ ինքնին խնդիր, սա է հարցը: Ռազմաբազայի ՀՀ-ում գտնվելը բխում է Ռուսաստանի և Թուրքիայի համատեղ շահերից: Ինչո՞ւ Թուրքիայի, որովհետև ՌԴ-ն և Թուրքիան  Հարավային Կովկասում  և Սև ծովի ամբողջ ավազանում ունեն հակասություններ, բայց մի հարցում նրանց շահերը համընկնում են՝ համատեղ ուժերով այստեղ թույլ չտալ արևմտյան ազդեցություն: Սև ծովում դա այլևս չի ստացվում, եթե տասնամյակներ շարունակ դա ստացվում էր, հիմա այլևս չի ստացվում, որովհետև Բուլղարիան , Ռումինիան ՆԱՏՕ-յի անդամ են, Վրաստանն ու Ուկրաինան էլ ձգտում են դեպի ՆԱՏՕ: Թուրքիան, ՆԱՏՕ-յի անդամ  լինելով, այնուամենայնիվ, ֆորմալ առումով, չի կարող այդ իրողության հետ հաշվի չնստել, իսկ Ռուսաստանն էլ այստեղ սպառնալիք է տեսնում: Նույն տրամաբանության մեջ է նաև Հարավային Կովկասը:

Դուք նշեցիք, որ Ուկրաինան և Վրաստանը ձգտում են դեպի ՆԱՏՕ, միգուցե ՌԴ-ն մտավախությո՞ւն ունի, որ ՀՀ-ում էլ կարող են նման տրամադրություններ լինեն, դրա համար է լրացուցիչ զորամիավորումներ բերում այստեղ:

Իհարկե, ՌԴ-ն այսօր անում է ամեն ինչ, որպեսզի ՀՀ ինքնիշխանությունը լինի սահմանափակ, ՀՀ-ն չունենա այլընտրանք, լինի խեղճ, ՌԴ-ից կախված, ՌԴ-ից հնարավորություններ մուրացող երկիր:

Իսկ ի՞նչ կասեք երեկ  Զատուլինի արած հայտարարությունների մասով:

Զատուլինի հայտարարությունները պրոպագանդիստական բնույթի հայտարարություններ են՝ ուղղված նրան, որ Հայաստանում առկա արդարացի դժգոհությունն ինչ-որ առումով մեղմվի: Թող Զատուլինը հայ ժողովրդի մտավոր ունակություններն ու հիշողության կարողությունները չթերագնահատի:

Ի դեպ, Ադրբեջանին վաճառված զենքի մասին նույնպես խոսեց Զատուլինը, ինչի՞ համար է հենց հիմա խոսվում այդ մասին:

Ադրբեջանին զինել են արդեն այնքան, ինչքան պետք է՝ զինելով լուծել էլ գլխավոր հարցը, որ Ադրբեջանին դնեն մի հարթության վրա, որը տեսանելի ապագայում բացառում է Ղարաբաղի հարցի կարգավորումը:  Ադրբեջանին մղելով ոչ կառուցողական, ագրեսիվ, ֆաշիստական դիրքորոշման՝ ստեղծել են Ադրբեջանի մոտ իլյուզիա, որ նա կարող է ռազմական ճանապարհով հարց լուծել: Այդ հարցը Ռուսաստանի մոտ ստացվեց, հիմա այլևս Զատուլինն ինչ ուզի, կարող է ասել:

Այսինքն, որ հայտարարեց, որ նույն ծավալով Ադրբեջանին այլևս զենք չի վաճառվի, կարո՞ղ ենք հավատալ դրան:

Նույն ծավալով չի վաճառվի, բայց դա ոչինչ չի նշանակում: Այսօր Ադրբեջանը զինված է մինչև ատամները, պատրաստվում է պատերազմի, այսօր Ադրբեջանը քարտ բլանշ է խնդրում այդ պատերազմի համար: Պատերազմն առայժմ ձեռնտու չի ռուսներին, եթե ձեռնտու եղավ, արդեն ուրիշ հարց է: Տեսեք՝ ապրիլին ինչ տեղի ունեցավ, այնպես չէր, որ Ալիևն ուզեց և արեց, դա այդպես չէ:

Արթուր Մնացականյան