Analitik.am-ն անդրադարձել էր համաշխարհային պարտքին: Այժմ ներկայացնենք դրա հիմնական բաղկացուցիչների վերլուծությունը: McKinsey-ի հեղինակները ուսումնասիրում են պետական կառավարման հատվածը (պետական պարտք), տնային տնտեսությունների հատվածը, ոչ ֆինանսական կազմակերպությունների հատվածը (կորպորատիվ պարտք) և ֆինանսական հատվածը: 2014թ-ին մեծությամբ առաջինը եղել է պետական պարտքը, երկրորդ տեղում՝ կորպորատիվ պարտքը, այնուհետև ֆինանսական և տնային տնտեսությունների հատվածներն են եղել:
Հետաքրքրական է, որ 2007-2014 թ.թ. առավելապես մեծ տեմպերով աճել է պետական պարտքը (աղյ. 2): Այս պարտքի միջին տարեկան աճը կազմել է 9,3%, իսկ բացարձակ աճը՝ 25 մլրդ դոլար: Այս ֆոնի վրա տնային տնտեսությունների և ֆինանսական հատվածի աճի տեմպերը բավականին համեստ են: Հատկանշական է, որ նախորդ ժամանակահատվածում (2000-2007 թ.թ) համաշխարհային պարտքի աճը հիմնականում ապահովվում էր ֆինանսական և տնային տնտեսությունների հատվածների պարտքի աճի հաշվին: Զեկույցի հեղինակները տվյալների հիման վրա անում են եզրակացություն, որ ներկայիս համաշխարհային պարտքի աճը կարող է բոլորովին այլ հետևանքներ առաջացնել՝ համեմատած նախորդ 2007-2009 թ.թ. համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի հետևանքների հետ:
Աղյ. 2.
Համաշխարհային պարտքի աճը և դրա հիմնական բաղկացուցիչները 2000-2014թ.թ.
|
|
2000-2007 |
2007-2014 |
||
|
Տարեկան միջին աճ% |
Աճի բացարձակ չափ Մլրդ. դոլար |
Տարեկան աճի միջին տեմպ% |
Աճի բացարձակ ծավալ Մլրդ. դոլար |
|
|
Ընդհանուր |
7,3 |
55 |
5,3 |
57 |
|
Տնային տնտեսություններ |
8,5 |
14 |
2,8 |
7 |
|
Ոչ ֆինանսական կազմակերպություններ |
5,7 |
12 |
5,9 |
18 |
|
Պետություն |
5,8 |
11 |
9,3 |
25 |
|
Ֆինանսական կազմակերպություններ |
9,4 |
17 |
2,9 |
8 |
Եթե 2014 թ-ին պարտքի հարաբերական աստիճանն աշխարհում կազմում էր համաշխարհային ՀՆԱ-յի 286%-ը, ապա մի շարք երկրներ ունեին պարտքի ավելի բարձր աստիճան՝ համեմատած համաշխարհային պարտքի միջինի հետ: Օրինակ Հոլանդիայում այն կազմում էր ՀՆԱ-յի 687%-ը, Իռնալդիայում՝ 681%-ը, Սինգապուրում՝ 628%, Դանիայում՝ 537%, Ճապոնիայում՝ 517%, Պորտուգալիայում՝ 439%, Անգլիայում՝ 435%, Շվեցարիայում՝ 415%, Բելգիայում՝ 402%, Իսպանիայում՝ 401%:
Համաշխարհային տնտեսության լիդերների՝ ԱՄՆ-ի և Չինաստանի մոտ պարտքի աստիճանն մի քանի անգամ ավելի փոքր էր համաշխարհային պարտքի միջին աստիճանից՝ կազմելով ՀՆԱ-յի 269 և 282%: 2014թ-ին Չինաստանի պարտքը կազմել է 28,2 մլրդ դոլար՝ համաշխարհային պարտքի 14,2%-ը: Ակնհայտ է, որ ԱՄՆ-ի, Չինաստանի, եվրոպական մի շարք երկրների պարտքի նման պատկերը կարող է ազդել ամբողջ աշխարհի տնտեսական և ֆինանսական վիճակի վրա:
Հետաքրքրական է, որ մի շարք զարգացած երկրներում պարտքի աստիճանը մի քանի անգամ բարձր է զարգացող երկրների պարտքի աստիճանից:
Ուսումնասիրության մեջ ներառված 47 երկրներից ամենաքիչ պարտքն ունի Արգենտինան՝ ՀՆԱ-յի 40%: Ամենաքիչ պարտք ունեցող երկրների խմբում են նաև Նիգերիան՝ ՀՆԱ-յի 49%, Սաուդյան Արաբիան՝65, Պերուն՝ 70, Կոլումբիան՝ 82; Մեքսիկան՝ 93: Ռուսաստանը նույնպես ՀՆԱ-յի 100%-ից ցածր պարտք ունեցող երկրների շարքում է՝ 88%:
Աշխարհի տարբեր երկրների պարտքի ցուցանիշները զարմանալի օրինաչափություն ունեն՝ ինչքան մեծ է պետության պարտքի աստիճանը, այնքան բարձր են վերջինիս ներդրումային և կրեդիտային ռեյտինգները: Այս տարի հունվարին Ռուսաստանի ներդրումային և կրեդիտային ռեյտինգը շատ ցածր գնահատվեց այն դեպքում, երբ վերջինիս պետական պարտքի ցուցանիշը բավականին փոքր է: Ստացվում է, որ պետական պարտքի բարձր ցուցանիշ ունենալու դեպքում պետությունը հայտնվում է ներդրումային և կրեդիտային բարձր ռեյտինգունեցող պետությունների շարքում և հակառակը:
Շարունակելի
